درآمدی بر نبوت و شخصیت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم: علمی،اعتقادی،تاریخی،اخلاقی و تربیتی صفحه 275

آنچه در آیه مورد بحث آمده همین معنی دوم است، چون باید خود مردم قیام به عدالت کنند که همان عدالت اجتماعی است. یک بخش از این عدالت در میزان و ترازوی سنجش اجناس در معاملات و داد و ستدهاست که لازم است هرکسی به عدالت وزن کند، چنانکه خداوند در سوره الرحمن می فرماید:

(وَ السَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ الْمِیزانَ * أَلاّ تَطْغَوْا فِی الْمِیزانِ * وَ أَقِیمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَ لا تُخْسِرُوا الْمِیزانَ)1 .

«و خداوند آسمانها را بر افراشت و میزان (وسیله سنجش) را وضع کرد تا شما هم در سنجیدنی ها خیانت نکنید و باید که وزن را با رعایت عدالت برقرار نمود، کم و زیاد نکنید».

مراد از میزان، همان چیزی است که به وسیله آن هر چیز موزون را می سنجید و وزن آن را اندازه گیری می کنند. منتهی میزان هر چیزی به حسب خود همان چیزاست؛ مثلا میزان حرارت سنجی چیزی است ومیزان طول و عرض چیز دیگری، میزان گناه چیزی است و میزان طلا چیز دیگر، میزانی که با آن عقائد و اخلاق وگفتار و کردارها را می سنجند چیز دیگر است. و منظور از میزان در این آیه همان معنایی است که در سوره ی حدید بیان شد. از ظاهر این آیه استفاده می شود که میزان، هر چیزی است که به وسیله آن، حق از باطل و راست از دروغ وعدل از ظلم و فضیلت از رذیلت تمیز داده می شود.

چون شأن رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم همین است که از ناحیه ی پرودگار چنین میزانی بیاورد. اما در آیه ی (وَ أَقِیمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَ لا تُخْسِرُوا الْمِیزانَ) منظور، ترازوهای