هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 128

کرد: خیر! پرسید: پس چرا این عمل را انجام دادی؟

عرض کرد: همنشینی دارم که هر کار خوب را در نظرم بد و هر کار بد را در نظرم خوب جلوه می دهد. یا رسول الله! نصف مال خود را برای کیفر عملم به او بخشیدم. پیامبر به فقیر فرمودند: آیا می پذیری؟عرض کرد: نه یا رسول الله ! ثروتمند گفت: چرا؟ گفت: می ترسم آنچه از تکبر و خودپسندی تو را فرا گرفته، مرا هم فرا گیرد.(1)

دود اگر بالا نشیند، کسر شأن شعله نیست

جای چشم، ابرو نگیرد گرچه او بالاتر است

حکایت 198: سلیمان بن عبد الملک

یک روز جمعه سلیمان بن عبد الملک (از خلفای بنی مروان) لباسی نو پوشید و خود را معطر کرد و دستور داد صندوق عمامه ی سلطنتی را بیاورند.

آن گاه آینه ای به دست گرفت و عمامه ها را بر می داشت و امتحان می کرد تا این که به یکی از آنها راضی شد. سپس به هیبت و شکل خاصی به مسجد رفت، روی منبر نشست و پیوسته خود را مرتب میکرد. خطبه ای خواند، خیلی از خواندنش خرسند بود. چند مرتبه در خطبه اش خودپسندی و تکبر او را گرفت و گفت:من شهریاری جوان، بزرگی ترس آور و سخاوتمندی بسیار بخشنده ام، سپس از منبر پایین آمد و داخل قصر شد. در قصر پیش یکی از کنیزان رفت و پرسید: مرا چگونه می بینی؟

کنیز گفت: با شرافت و شادمان می بینم اگر گفته ی شاعر نبود. گفته ی شاعر را سؤال کرد، کنیز آن را خواند:

أنت نعم المتاع لوکنت تبقی

غیر أن لا بقاء للانسان

تو خوب جنس و سرمایه ای هستی، اگر همیشه بمانی؛ اما افسوس که انسان را بقایی نیست.»

سلیمان از شنیدن این شعر گریه کرد. تمام آن روز میگریست. شامگاه کنیز را خواست تاببیند چه علتی او را وادار کرد این شعر را بخواند.

کنیز قسم یاد کرد من تا امروز خدمت شما نیامده ام و هرگز این شعر را نخوانده ام و سایر کنیزان نیز تصدیق کردند. آن گاه متوجه شد این پیش آمد از جای دیگر بوده است، بسیار ترسید و طولی نکشید که با خودپسندی از دنیا رفت.(2)

حکایت 199: خسرو پرویز

خسرو پرویز یکی از پادشاهانی بود که پیامبر اکرم به او نامه نوشت و او را به اسلام دعوت کرد. رسول خدا به وسیله ی عبدالله بن حذاقه نامه ای به دربار او فرستاد.

خسرو دستور داد آن را ترجمه کنند. وقتی ترجمه کردند دید حضرت محمد نام خود را بر نام او مقدم داشته است. تحمل این موضوع برای او سخت بود، پس نامه را پاره کرد و از جواب نامه خودداری کرد.