هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 183

نیز شایسته ی ما نیست.

بالاخره هر چه عرض کردم رد شد تا این که همه ی حسنات خود را تمام کردم. در این هنگام خطاب رسید: تو نزد ما یک عمل مقبول داری. آن عمل این است که روزی یک گلابی در دستت بود، زنی بر تو گذشت، بچه ای پشت سرش بود، چشم آن بچه به گلابی افتاد و به مادرش گفت: گلابی می خواهم و تو آن گلابی را به دست آن بچه دادی، فقط برای خشنودی خدا. آن طفل خوشحال شد. مرحوم مجلسی گفت: خداوند به خاطر همین عمل از من در گذشت.(1)

حکایت 266: دوبین!

شیخ بهایی در کشکول حکایتی از سُبحه الأبرار جامی به شعر نقل می کند که مضمونش این است: دخترکی در کمال شادابی و طراوت بسیار زیبا و خوش اندام در بهترین سنین زندگی بر مکان بلندی ایستاده بود. زیبایی دخترک چنان خیره کننده بود که هر کس از آن جا عبور می کرد، محو تماشای او می شد. در این هنگام پیرمرد سالخورده ای پشت خمیده چشمش به دختر افتاد، پیش رفت و اظهار عشق و علاقه ی مفرط کرد.

گوهر اشک به مژگان می سفت

وز دو دیده گهرافشان می گفت

کی پری با همه فرزانگی ام

نام رفت از تو به دیوانگی ام

نظر لطف به حالم بگشای

زنگ اندوه ز جانم بزدای

دخترک فهمید پیرمرد ظاهرساز است و در عشقی که ادعا می کند، صادق نیست. خواست به او بفهماند که دروغ می گویی و در محبت خود خالص نیست؛ از این رو به پیرمرد گفت: من که جمالی ندارم زیبایی ام آنقدر قابل ستایش نیست که شخصی مثل تو شیفته ام گردد. به پشت سرت نگاه کن، خواهری دارم که در زیبایی بی نظیر است، من در مقابل او کنیزی بیش نیستم.

او چو خورشید فلک من ماهم

من کمین بنده ی او، او شاهم

عشق بازان چو جمالش نگرند

من که باشم که مرا نام برند؟

پیرمرد هوسران به خیال خود شکار چرب تری به دست آورده، دختری را که لحظه ای قبل آن چنان به او اظهار عشق میکرد، رها کرد و به پشت سر خود نگاه کرد تا ببیند آن زیبای فریبا که این پری روی او را چنین می ستاید کجا است، همین که صورت از او برگردانید و متوجه جانب دیگر شد، چنان بر سینه اش زد که از بلندی بر زمین افتاد.

زد جوان دست و فکند از بامش

داد چون سایه ی خاک آرامش

کان که با ما ره سودا سپرد

نیست لایق که دگر جا نگرد

هست ایین دوبینی ز هوس

قبله ی عشق یکی باشد و بس(2)).