هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 189

و خانواده ی آن حضرت چه ستم ها که روا نداشتند و چه جنایت ها که در آن روز صورت نگرفت. امیرمؤمنان ((علیه السلام))فرمود: ابیات ابن صیفی را در این باره شنیده ای؟ عرض کردم: نه. فرمود: نزد او برو و اشعاری را که در باره ی این موضوع سروده بگیر.

از خواب بیدار شدم و به طرف خانه ی ابن صیفی که از شعرای معروف بود رفتم، خواب خود را برایش بازگو کردم، از شنیدن خواب من فریادی از دل کشید و شروع کرد به گریه کردن، سپس سوگند خورد که تا این ساعت کلمه ای از این ابیات را به کسی نگفته ام، خدا را شاهد می گیرم این اشعار را در همین شب که تو در خواب دیده ای سروده ام، سپس شروع کرد به خواندن آنها:

ملکنا فکان العفو منا سجیه

فلما ملکتم سال بالدم أبطح

حللتم قتل الأسارئ و طال ما

غدونا علی أسری نعف و نصفح

فحسبتم هذا التفاوت بیننا

وکل إناء بالذی فیه ینضح

هنگامی که ما حکومت داشتیم عفو و گذشت طبیعت ما بود؛ ولی چون شما به سلطنت رسیدید خون در روی زمین چون سیل جاری گشت. شما کشتن اسیران را حلال کردید در صورتی که مدتی بود ما بر اسیران عفو و گذشت می کردیم و این فرق و تفاوت بین ما و بنی هاشم و بنی امیه کافی است، از کوزه همان برون تراود که در او است.(1)

حکایت 276: پیر طریقت و معنی آیت

یکی از مشایخ طریقت را پرسیدند که«وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ (2)» را معنی بگوی، پیر - رحمه الله علیه - جواب داد که واضح آیت در شریعت مستوفی بیاورده اند و برآن مزید نیست؛ اما پیران طریقت - رضوان الله علیهم - چنین گفته اند که: «خشم فرو خوردن آن است که در عقوبت مبالغت نرود، «عفو» آن که اثر کراهیت از صحیفه ی دل محو کرده شود و «احسان» آن که به اصل دوستی و صحبت مراجعت کرده اید، که در شرع کریم رعایت وسایل فرض (لازم) است و در حکم مروت إهمال حقوق محظور (ممنوع).(3)

با هرزه گو در آی ز راه ملایمت

صائب! به پنبه، حلق جرس(4) می توان گرفت(5)

حکایت 277: عفو قاتل

در عصر زعامت مرحوم آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی، شبی از شب ها که ایشان در نجف اشرف نماز مغرب و عشا را به جماعت می خواندند، بین نماز، شخصی فرزند ایشان را که بسیار فرزند

1- پند تاریخ 90.89/2 : به نقل از: دار السلام 315/1 .
2- ال عمران / 134، ترجمه: و خشم خود را فرو می برند و از خطای مردم در می گذرند و خدا نیکوکاران را دوست دارد.
3- کلیله و دمنه 316-317.
4- جرس: زنگ.
5- صائب تبریزی.