هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 250

شرش را کوتاه کردم.(1)

حکایت 370: بردباری امام صادق (علیه السلام)

محمد بن مرازم از پدر خود نقل کرد: در خدمت امام صادق(علیه السلام)از حیره خارج شدیم (آن زمانی که منصور دوانیقی ایشان را خواسته بود) مقداری آمدیم تا به محلی به نام صالحین(2) رسیدیم. اول شب بود، مردی از کارکنان منصور که سمت تحصیل داری داشت و در صالحین زندگی می کرد جلوی حضرت را گرفت و گفت: نمی گذارم از این جا بگذری. آن حضرت هر چه اسرار ورزید و درخواست کرد او اجازه نداد.

من و مصادف در خدمت حضرت بودیم. مصادف عرض کرد: این سگ شما را خیلی آزار می دهد، اگر اجازه دهید او را می کشیم و بدنش را داخل رود می اندازیم. فرمود: ای مصادف! خویشتن داری کن. مرتب حضرت صادق از او تقاضا میکرد آنها را آزاد کند و او مانع بود تا قسمت زیادی از شب گذشت، در این هنگام دست از جلوگیری برداشت و رفت. حضرت صادق ((علیه السلام))فرمود: ای مرازم! این کار بهتر بود (صبر و بردباری) یا آنچه شما میگفتید که او را بکشیم. عرض کرد: این عمل بهتر بود. آن گاه فرمود: گاهی مرد در گرفتاری کوچکی است و به واسطه ی نداشتن بردباری، خود را در خواری بزرگ تری می اندازد.(3)

حکایت 371: بحث صادقانه

در سفینه البحار از توحید مفضل نقل شده است: چون مفضل از ابن ابی العوجاء کلمات کفرآمیز شنید نتوانست خودداری کند ، خشمگین شد و با تندی گفت: ای دشمن خدا! کفر میگویی و انکار خدا مینمایی. ابن ابی العوجاء گفت: اگر اهل استدلالی با تو صحبت کنیم در صورتی که غالب شدی پیرو تو میشویم و اگر اهل مناظره نیستی با تو حرفی نداریم، اگر تو از اصحاب حضرت صادق هستی بدان که هیچ گاه ایشان با ما این طور گفت و گو و مجادله نکرده است.

بسا اتفاق افتاده که بزرگ تر از این که تو شنیدی از ما شنیده؛ ولی هرگز در جواب ما ناسزا نفرموده، آن حضرت بردبار، باوقار و عاقلی استوار است، هیچ گاه از کسی اندیشه ندارد و سبکی از او سر نمی زند. گفتار ما را گوش میدهد و کاملا به استدلال ما توجه دارد تا هر چه دلیل داریم بیاوریم. به طوری به سخنان مان توجه میکند که خیال می کنیم تحت تأثیر دلائل ما واقع شده و بر او پیروز شده ایم و در آخر با چند جمله ی مختصر ما را مغلوب ساخته و سخن خود را ثابت میکند. اگر تو از اصحاب چنین شخصی هستی مانند او با ما سخن بگو.(4)

1- پند تاریخ 3/ 62 - 63؛ به نقل از: منتهی الامال 3/ 125.
2- صالحین محلی است در چهار فرسخی غربی بغداد.
3- پند تاریخ 3/ 64 - 66؛ به نقل از: روضه ی کافی / 87؛ منتهی الامال 2/ 261.
4- پند تاریخ 3/ 64 - 66: به نقل از : سفینه البحار 423/1 .