هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 286

که در آن وعد یا وعید بود با ناله و آه آن آیه را تکرار میکرد. تاریکی شب رو به نهایت گذاشت، جوان از جا حرکت کرد، دست نیاز به درگاه بی نیاز دراز کرد و به راز و نیاز مشغول شد.

حماد می گوید: ترسیدم از نظرم غایب شود و دیگر دستم به او نرسد، پیش رفتم و دامنش را گرفتم، عرض کردم: تو را سوگند میدهم به آن کسی که خستگی و رنج را از تو گرفت و لذت این تنهایی را در کامت قرار داد؛ بر من ترحم نما و مرا در سایه ی مرحمت خود جای ده که راه را گم کرده ام و آرزو دارم به کردار و رفتار تو موفق گردم.

فرمود: اگر از روی صدق و راستی بر خدا توکل میکردی گم نمیشدی، اکنون از پی من بیا. آن گاه به کنار درخت رفت و دست مرا گرفت. مثل این که زمین زیر پای من حرکت می کرد. همین که صبح طلوع کرد به من فرمود: این جا مکهی معظمه است. فریاد و ناله ی حاجیان را می شنیدم، عرض کردم: تو را سوگند میدهم به آن کسی که در روز قیامت به او امید داری بگو کیستی؟ فرمود: اکنون که سوگند دادی من علی بن الحسین بن علی بن ابی طالبم.(1)

حکایت 418: معنی رضا و تسلیم

جابر بن عبد الله انصاری خدمت امام باقر(علیه السلام)رسید، در آن وقت پیری، ضعیف و عاجز شده بود. حضرت از حالش جویا شد، گفت: اکنون در حالی هستم که پیری را از جوانی و مرض را از صحت و مرگ را از زنده بودن بهتر می خواهم. امام باقر فرمود: اما من اگر خداوند مرا پیر کند پیری را، اگر جوانم کند جوانی را، اگر مریض شوم مرض را، اگر شفا دهد شفا را، اگر بمیراند مرگ را و چنانچه زنده نگهدارد، زندگی را می خواهم.

همین که جابر این سخن را شنید صورت آن حضرت را بوسید و گفت: پیامبر درست فرمود که تو زنده میمانی تا ملاقات کنی یکی از فرزندان مرا که نام او باقر است و علم را می شکافد.(2)

حکایت 419: با توکل زانوی شتر ببند!

حضرت موسی علت بیمار شد، بنی اسرائیل به عیادتش آمدند، بیماری او را تشخیص دادند و گفتند: اگر به وسیله ی فلان گیاه خود را معالجه کنی بهبودی خواهی یافت. گفت: دارو مصرف نخواهم کرد تا خداوند مرا شفا دهد.

مدتی مریض بود، به او وحی شد: به عزت و جلالم سوگند شفایت نمیدهم مگر این که خود را به وسیله ی همان دارویی که بنی اسرائیل گفتند مداوا کنی. آنها را خواست و گفت: همان دارو را بیاورید تا استفاده کنم، طولی نکشید بهبودی یافت. موسی از این که ابتدا چنین گفته بود در دل بیمناک بود، خطاب رسید: ای موسی! خیال داری با توکل خود، حکمت و اسرار خلقت مرا از بین ببری، به جز من چه کسی این فواید با ارزش را در ریشه ی گیاهان قرار داده است؟(3)

1- پند تاریخ 182/5 - 184؛ به نقل از: بحار الانوار 11/ 24.
2- پند تاریخ 5/ 186.
3- جامع السعادات227/3 .