هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 307

پیامبر ناراحت شد و قصد کرد سپاهی به طرف آن قبیله بفرستد که خداوند این آیه را نازل کرد: «ای کسانی که ایمان آورده اید! اگر شخص فاسقی برای شما خبر آورد تحقیق کنید.»(1)

پس از نزول آیه، ولید دروغگو به عنوان انسان فاسد شناخته شد و پیامبر فرمودند: او اهل دوزخ است و بعد او با عمرو عاص شراب خورد و دشمنی با پیامبر و امیرالمؤمنین را شیوه خود کرد، آن گاه از طرف خلیفه ی سوم به امارت کوفه منصوب شد. گفته اند یک روز صبح در حالت مستی، نماز صبح را چهار رکعت خواند.(2)

حکایت 446: زیان دروغگویی

سدید الدین محمد عوفی در جوامع الحکایات مینویسد: آورده اند که چون امیر مؤمنان مسترشد را وفات نزدیک آمد، پسر را در پیش بنشاند و به جهت او وصیت نامه نوشت و او را ادب ملکداری تقریر کرد و در آن وصیت نامه پند نوشت که: «یا بنی! إن أردت المهابه لاتکذب فإن الکاذب لائهاب و لو حق به ألف سیف»؛ ای پسر! اگر خواستی که مردمان از تو بترسند، زینهار تا از دروغ بپرهیزی، که مرد دروغگوی، بی هیبت و بی شکوه بود؛ اگرچه در گرد او هزار شمشیر باشد.(3)

حکایت 447: چوپان دروغگو!

شیخ اجل سعدی می گوید: دروغ گفتن، به ضربت لازم(4) ماند که اگر نیز جراحت درست شود، نشان بماند؛ چون (مانند) برادران یوسف که به دروغی موسوم (نامور) شدند،(5) نیز به راست گفتن ایشان، اعتماد نماند.(6)

وقال بل تؤلت لکم أنفکم أمرأه .(7)

یکی را که عادت بود راستی

خطایی رود، در گذارند از و

و گر نامور شد به قول دروغ

دگر راست، باور ندارند از و(8)

حکایت 448: گرسنگی و دروغ

اسماء بنت عمیس گفت: من و تعدادی از زنان در شب عروسی عایشه با پیامبر(علیه السلام)، نزد او بودیم و او را آماده می کردیم. وقتی به خانه ی رسول خدا می رفتیم غذایی جز یک ظرف شیر آن جا نیافتیم. حضرت مقداری از شیر را نوشیدند و آن را به عایشه دادند. عایشه خجالت کشید و آن را نگرفت. من گفتم: دست رسول

1- حجرات /16
2- یکصد موضوع، پانصد داستان 248/1 ؛ به نقل از: سفینه البحار 2/ 688.
3- جوامع الحکایات /290.
4- لازم: شمشیر.
5- یوسف / 18 - 16.
6- یوسف /82-81
7- یوسف /18، 83. [یعقوب (ع)] گفت: بلکه امری را نفس مکار در نظر شما بسیار زیبا جلوه داده است.
8- گلستان / باب هشتم (در آداب صحبت: مصاحبت و همنشینی).