هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 406

حکایت 572: زاهد سالوس

زاهدی نزد پادشاهی که به خوردن شراب مبتلا بود، آمد و گفت: دیشب پیامبر اکرم قوه را در خواب دیدم که به من فرمود: برو به پادشاه بگو که شراب کمتر بخورد. پادشاه گفت: به خدا قسم که تو این خواب را به دروغ به پیامبر نسبت دادی! زاهد گفت: از کجا می گویی خوابم دروغ است؟ شاه گفت: به خاطر آن که گفتی: پیامبر فرمود شراب کمتر بخورد و لازمه ی آن رخصت و تجویز است و این حرف تو بیانگر این است که میتوان کمتر شراب خورد و آن حلال است و حال آن که اندک و بسیار شراب حرام است و پیامبر هرگز به کم آن هم اجازه نفرمود. زاهد خجالت کشید و حاضران بر فهم پادشاه آفرین گفتند.(1)

حکایت 573: أم الخبائث

ابلیس شبی رفت به بالین جوانی

آراسته با شکل مهیبی سر و بر را

گفتا که منم مرگ، اگر خواهی زنهار(2)

باید بگزینی تو یکی زین سه خطر را

یا آن پدر پیر خودت را بکشی زار

یا بشکنی از خواهر خود سینه و سر را

یاخود ز می ناب بنوشی دو سه ساغر

تا آن که بپوشم زهلاک تونظر را

لرزید از این بیم جوان بر خود و جا داشت

کز مرگ فستد لرزه به تن، ضیغم(3) نر را

گفتا نکنم با پدر و خواهرم این کار

لکن به وی از خویش کنم دفع ضرر را

جامی دو سه می خورد چو شد چیره ز مستی

هم خواهر خود را زد و هم کشت پدر را

ای کاش شود خشک بن تاک و خداوند

زین مایه ی شر حفظ کند نوع بشر را(4)

حکایت 574 مخوان این سوره را ای استاد!

مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب «منازل الآخره» چنین می فرماید: نقل است که فضیل بن عیاض (یکی از رجال طریقت) شاگردی داشت که اعلم شاگردان او محسوب می شد. هنگام احتضار، فضیل به بالین او آمد و نزد سر او نشست و شروع کرد به خواندن سورهی مبارکهی یاسین. آن شاگرد گفت: ای استاد! این سوره را مخوان! فضیل ساکت شد و به او گفت: بگو «لا اله الا الله». گفت: نمیگویم، پس به این حال مرد. فضیل از مشاهده ی این حال، بسی در هم شد و به منزل خود رفت و بیرون نیامد. پس شاگرد را در خواب دید که او را به سوی جهنم می کشند. فضیل از او پرسید: چه شد که خداوند، معرفت را از تو گرفت و به عاقبت بد مردی؟ گفت: برای سه چیز که در من بود: اول «سخن چینی»، دوم «حسد بردن» و سوم «آن که من بیماری داشتم و به طبیبی عرضه کرده بودم. او به من گفته بود که در هر سال یک پیاله شراب بخور که اگر نخوری این مرض در تو

1- یکصد موضوع، پانصد داستان 2/ 201.300 ؛ به نقل از: لطائف الطوائف/ 70.
2- امان.
3- شیر.
4- ایرج میرزا