هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 418

حکایت 587: مهمانی کریمان

سدید الدین محمد عوفی در جوامع الحکایات مینویسد: شیخ احمد خضرویه رحمه الله علیه، روزی به عیال خود گفت: می خواهم فلان را که از معارف (افراد سرشناس شهر است، مهمان کنم. زن گفت: او مردی بزرگ است و ما را اسباب ضیافت او از کجا به دست آید؟ اما چون هر آینه او را بخواهی آورد، باید که گاوی و گوسفندی و خری بسمل (ذبح کنی. احمد گفت: کشتن گاو و گوسفند میدانم؛ اما حکمت در کشتن خر چیست؟ زن گفت: چون کریمان و بزرگان دست در نمک زنند، واجب کند که سگان محلت را نیز دندانی چرب کنند!(1)

حکایت 588: مرد بخیل و درهم و دینار

سدید الدین محمد عوفی در جوامع الحکایات مینویسد: در کتاب خلق الانسان چنین آمده است: بخیلی بود که هرگاه در همی به دست وی افتاد، آن را در پیش می نهاد و با وی سخن می گفت و می گفت: ای درهم! تو بسیار مردم دیده ای و بسیار ناکسان را بزرگ کردهای و بسیار بزرگان را به زمین فرو بردهای، اکنون به جایی افتادی که شعاع آفتاب سایه بر تو نتواند انداخت!

وقتی در کیسه می انداخت، می گفت: بیارام و قرار گیر که در جایی افتادی که تو را از آن جا تحویل نخواهد بود مگر به وقت مرگ! و این معنی لطیف طبعی گفته است:

از عزیزی که سیم و زر باشد

جای او در دل حجر باشد

پس به تأثیر آتش سوزان

که از او دیو را خبر باشد

آورندش ز سنگ خاره برون

تا از و خلق بهره ور باشد

در کف روسپی زنی افتد

که از آن سنگ سخت تر باشد(2)

حکایت 589: بخل معاویه

سدید الدین محمد عوفی در جوامع الحکایات مینویسد: ابوهریره می گوید: روزی بر خوان (سفرهی غذا) معاویه نشسته بودم، گفتند: رسول امیر مؤمنان بر در است. فرمود که او را در آید.» اعرابی در آمد و بر خوان بنشست. اعرابی نظر کرد بهی بریان دید پیش خود نهاده، دست دراز کرد و آن را از هم بر درید. معاویه از خشم بر خود پیچید. عاقبت بی طاقت گشت و گفت: ای اعرابی! مگر پدر این بره تو را سرو(3) زده است که به خشمش پاره میکنی؟ اعرابی گفت: یا معاویه! مگر مادر این بره تو را شیر داده است که بر وی شفقت دلسوزی میکنی؟ معاویه خاموش گشت و از غایت خجالت کلمه ای نتوانست گفت. ساعتی بود، در لقمه ی

1- جوامع الحکایات /212. یعنی: واجب است که سگان محله نیز غذایی بخورند.
2- جوامع الحکایات / 297.
3- شاخ.