هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 423

خبر داد که اهل سخاوت و اطعامی، تو را از خود می راندم و عبرت دیگران می ساختم!

مرد یمنی گفت: آیا خدای تو سخاوت را دوست دارد؟ فرمود: بلی! یمنی گفت: «أشهد أن لا إله الله و أنک رسول الله»، به خدایی که تو را به حق برانگیخت هیچ کس را از مال خود محروم نساختم.(1)

حکایت 600: کرم و عذرخواهی!

شخصی نزد امام حسن لیلا آمد و اظهار فقر و پریشانی کرد و گفت: حالم، بر نداری ام دلالت میکند و مشتری آن شمایید که صاحب کردم هستید.

امام(علیه السلام)حسابدار خود را خواست و فرمود: چقدر مال نزد تو است؟ عرض کرد: دوازده هزار درهم. فرمود: همه را به این مرد فقیر بده که من از او خجالت میکشم. عرض کرد: دیگر چیزی برای نفقه باقی نمی ماند.

فرمود: تو آن را به حاجتمند بده وگمان نیک به خدا داشته باش که حق تعالی جبران می فرماید. پس همه را به آن مرد داد و عذرخواهی کرد و فرمود: ما حق تو را ندادیم؛ اما به قدر آنچه بود دادیم.(2)

ما قال «لا» قط إلا فی تشهده

لولا التشهد کانت لاءه نعم(3)

حکایت 601: چوب و زر

محمد بن أسلم طوسی، از حافظان حدیث بود و با امام رضا به نیشابور آمد. او پیراهن و کلاهی نمدین می پوشید و پیوسته پول و جنس قرض میکرد و به فقیران می داد تا این که یک یهودی به او گفت: قرض هایت را به من بده. او گفت: هیچ ندارم؛ اما قلم تراشه ی قلم آن جا است، آنها را بردار. چون آنها را برداشت به زر تبدیل شد. یهودی گفت: در دینی که به دست عزیزی، چوب، زر شود، این دین باطل نیست و مسلمان شد!(4)

حکایت 602: صدر مجلس

روزی حاتم طایی، سفرهی مهمانی پهن کرد و بزرگان عرب را دعوت کرد و در جایگاهی نشاند. فقیری برهنه از درآمد. حاتم دست او را گرفت و بر صدر مجلس بنشاند.

بزرگان گفتند: ای حاتم! ما را دعوت میکنی و فقیر برهنه ای را بر صدر مجلس می نشانی؟ گفت: شما را قدر و ثروتتان این جا نشانده و این بیچارهی برهنه را کرم ما این جا رسانده است.(5)

1- یکصد موضوع، پانصد داستان 300-299/1 : به نقل از: جامع السعادات 115/2 .
2- یکصد موضوع، پانصد داستان 282/3 ؛ به نقل از: منتهی الامال 223/1 .
3- فرزدق
4- یکصد موضوع، پانصد داستان 3/ 283؛ به نقل از: تذکره الاولیاء / 289.
5- یکصد موضوع، پانصد داستان 3/ 283: به نقل از : معارج النبوه (حزین کشمیری) / 198.