هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 425

اهل مدینه گفتند: دیشب علی به مرد غنی و مالداری صد اشرفی داده و من به ظاهر اندوهگین شدم.

خدمت پیامبر رفتم و جریان را برای ایشان بازگو کردم. فرمودند: یا علی! جبرئیل میگوید: خدای تعالی صدقات تو را قبول فرمود و عمل تو را پاکیزه دانست. صد اشرفی که شب اول به زن بدکاره دادی، چون به منزل خود برگشت، توبه کرد و از اعمال فاسد خود دست کشید و آن اشرفیها را سرمایه قرار داد و در طلب آن است که شوهری اختیار کند.

صد اشرفی شب دوم، به دست پول داری رسید که سالها زکات خود را نداده بود، به منزل خود رفت و خود را سرزنش کرد و به خود گفت: چقدر پست هستی که زکات واجب چند ساله را نمی دهی و با حکم خدا مخالفت میکنی؛ ولی علی بن ابی طالب با آن که دارای مالی نیست صد اشرفی به تو داد، پس حساب زکات چند ساله را از اموال خود بیرون کرد و داد.

خداوند به سبب این عمل، این آیه(1) را در فضیلت علی علی نازل فرمود: «مردان پاکی که هیچ کسب و تجارت آنان را از یاد خدا غافل نمیکند و نماز به پا داشته و زکات میدهند و از روزی که دلها و دیده ها در آن روز مضطرب اند ترسان و هراسان اند.»(2)

حکایت 606: قیس بن سعد

قیس بن سعد فرزند سعد بن عباده رئیس قبیلهی خزرج و از اصحاب رسول خدا بود. او تا آخر عمر از بیعت با امیر مؤمنان دست نکشید و پس از شهادت امام علی(صله الله علیه و اله وسلم)، از امام حسن حمایت کرد.

قیس و پدرش سعد و جدش عباده همه داری میهمانخانه ی عمومی بودند. او در یکی از جنگ های زمان پیامبر در لشکری بود که ابوبکر و عمر نیز در آن بودند، قیس از دوستانش قرض می گرفت و برای همراهانش خرج میکرد.

ابوبکر و عمر با هم اندیشیدند و گفتند: اگر او را به حال خود گذاریم اموال پدرش را تلف میکند، پس میان جمعیت اعلام کردند: هیچ کس به قیس قرض ندهد!

وقتی سعد این مطلب را شنید پس از نماز جماعت پشت سر پیامبران برخاست و گفت: در پیشگاه پیامبر و مردم شکایت میکنم که ابوبکر و عمر پسرم را بخیل بار می آورند.

در یکی از لشکرکشیها قیس رئیس لشکر بود. در چند روز مسافرت نه شتر برای همراهانش که عده ی کمی بودند ذبح کرد؛ چون رفتارش را به پیامبر و گفتند، حضرت فرمودند: بخشندگی، سیره ی این خاندان است.

وقتی قیس مریض شد، مردم کمتر به عیادتش می آمدند، از این پیش آمد در شگفت شد و علت را پرسید؟