هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 426

گفتند: چون اموالتان نزد مردم زیاد است و همه مدیون شما هستند، خجالت میکشند به حضور آیند.

قیس گفت: نابود باد ثروتی که موجب گردد برادران دینی از یکدیگر جدا شوند، پس به دستور او در مدینه اعلام کردند: هر کس اموالی از قیس پیش او است قیس آن را بخشیده است. پس از اعلان، آنقدر جمعیت هجوم آوردند که در اثر فشار و ازدحام، پله هایی که جلوی اتاق قیس بود خراب شد.(1)

حکایت 607: گناه بخیل

پیامبر اکرم یا به طواف خانه ی خدا مشغول بود، مردی را دید که پردهی کعبه را گرفته و می گوید: خدایا! به حرمت این خانه مرا بیامرز!

رسول خدا فرمودند: گناه تو چیست؟ گفت: گناهم بزرگ تر از آن است که برایت توصیف کنم. فرمودند: وای بر تو!گناه تو بزرگ تر است یا زمین ها؟ گفت: گناه من فرمودند: گناه تو بزرگ تر است یا کوه ها؟ گفت: گناه من. فرمودند: گناه تو بزرگ تر است یا آسمانها؟ گفت: گناه من.

فرمودند: گناه تو بزرگ تر است یا خدا؟ گفت: خدا اعلی و اجل است. فرمودند: وای بر تو! گناه خود را برایم وصف کن. گفت: یا رسول الله ! من مردی ثروتمندم و هر وقت سائی به من رو می آورد که از من چیزی بخواهد، گویا شعله ی آتشی به من رو می آورد.

پیامبر فرمودند: از من دور شو و مرا به آتش خود مسوزان! قسم به آن که مرا به هدایت و کرامت برانگیخته است، اگر میان رکن و مقام بایستی و دو هزار سال نمازگزاری و چندان بگریی که نهرها از اشکهایت جاری شود و درختان از آن سیراب گردند، آن گاه با بخل و لیامت بمیری خدا تو را به جهنم می افکند.

وای بر تو! مگر نمی دانی که خدا می فرماید: هر کس بخل کند تنها بر خود بخل میکند.(2) و کسانی که نفس خویش را از بخل نگاه دارند، آنان رستگار هستند.(3)

حکایت 608: بخل منصور دوانیقی

منصور دوانیقی دومین خلیفه عباسی، به بخل و امساک مشهور بود. او برای جایزه ندادن به ادبا و شعراء اول به شاعر می گفت: اگر قبلا کسی این اشعار را از حفظ داشته باشد یا ثابت شود که شعر از شاعر دیگری است، نباید انتظار جایزه داشته باشی.

اگر شاعر شعرش مال خودش بود، به وزن طومار شعرش به او پول میداد! تازه خودش به قدری خوش حافظه بود که شعر شاعر را حفظ می کرد و برای شاعر می خواند، همچنین غلامی داشت که او هم شعر را در جا حفظ می کرد و سپس رو به شاعر میکرد و می گفت: این شعر که گفتی نه تنها من بلکه این غلام نیز آن

1- یکصد موضوع، پانصد داستان 302/1 ؛ به نقل از: پیامبر و باران 5/ 165.
2- محمد 38.
3- حشر /9؛ جامع السعادات 2/ 110.