هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 434

نظر گرفته ام، باید به اشخاص کور بدهم، تو کور نیستی.

طالب علم گفت: غلط دیده ای، کور واقعی منم که روی از رژاق حقیقی برتافته، به سوی چون تو بخیلی شتافته ام. این سخن را گفت و برگشت. بخیل از این جمله تحت تأثیر قرار گرفت و از پی اش دوید و هر چه درخواست کرد که برگردد تا خواسته اش را برآورد، نپذیرفت.(1)

ای دل من ز خلق سیه روی، خواهشی

کز خلق نیست هیچ گره را گشایشی

از سینمای هدر(2) ثباتی مجو که هست

هر لحظه داستانی و هر دم نمایشی

گوشی که از نصیحت پیران نه پند برد

روزی بود که می دهدش چرخ، مالشی

فرخنده بنده به که به درگاه کبریا

دارد به صبح و شام، زبان ستایشی

ای خوش کسی که کرد توکل به ذات حق

در زیر سر نهاده ز تفویض(3)، بالشی

هست از گناه، نامه ی اعمال ما سیاه

ای ابر مغفرت نو فرو ریز بارشی(4)

حکایت 618: از سخاوتمندان مشهور

عبد الله بن جعفر بن ابی طالب از سخاوتمندان مشهور بود. در سفینه البحار آمده است: روزی پیامبر اکرم(صله الله علیه و اله وسلم)از محلی می گذشتند، عبدالله که در آن وقت کودک بود چیزهایی با گل درست کرده بود و بازی میکرد، پیامبر نه پرسیدند: اینها را برای چه می خواهی؟ عرض کرد: میفروشم. پرسیدند: پولش را چه میکنی؟ جواب داد: خرما می خرم و میخورم. پیامبر فرمودند: پروردگارا! در معاملات او برکت عنایت فرما.

عبد الله می گفت: به برکت این دعا هر چه میخریدیم در فروش آن، سود می بردم. وی در جود و سخاوت به درجه ای رسید که وقتی مردم مدینه از یکدیگر قرض می گرفتند، تاریخ پرداخت آن را هنگام عطا و بخشش عبد الله بن جعفر قرار می دادند.(5)

حکایت 619: عاشق دلسوخته را به وصال رسانید

در بازار، کنیزهایی را برای فروش گذاشته بودند، چشم عبد الله بن عماره به یکی از آنها افتاد. دلباخته ی او شد؛ اما به واسطه ی تهیدستی نتوانست او را خریداری کند. او چنان شیفته ی آن کنیز شده بود که پیوسته از او یاد می کرد و زیبایی های اش را می ستود. عطاء و طاووس و مجاهد با ابن عماره شوخی می کردند و او را بر این عشق سرزنش میکردند. او در جواب آنها این شعر را می خواند:

یلوموننی فیک أقوام أجالسهم

فما أبالی أطار اللوم أم وقفا

یعنی: مردم مرا در محبت تو سرزنش می کنند، باک ندارم چه سرزنش بکنند و چه نکنند.

1- لطائف الطوائف.
2- دهر: روزگار.
3- تفویض: واگذار کردن امور به خدای متعال.
4- آیتی بیرجندی.
5- پند تاریخ 42.41/4