هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 448

و روزی را هم خدا می رساند. وی در همان مدت انزوا و گوشه نشینی کتاب نهایه و جامع الاصول را نوشت.(1)

حکایت 638: همنشینی با منصور

در کشف الغمه از تذکرهی ابن حمدون نقل شده است: منصور خلیفه ی عباسی برای امام صادق نوشت: آیا مجالست ما را می پذیری تا به ما پند و اندرز دهی؟ آن حضرت در پاسخ نوشت: هر کس از نزدیک شدن به تو دنیا را بخواهد نصیحت نخواهد کرد و هر کس طالب آخرت باشد با تو همنشینی نمی کند.

وقتی منصور از مضمون جواب اطلاع یافت گفت: به خدا سوگند أبوعبد الله وسیله ی سنجش دقیقی به دست ما داده تا به این وسیله کسانی را که جویای دنیایند و اشخاصی را که به آخرت علاقه دارند از هم بازشناسیم.(2)

حکایت 639: معاشرت با اهل ستم، ممنوع

ابوهاشم جعفری گفت: روزی حضرت ابوالحسن(علیه السلام)(حضرت رضا یا امام علی النقی ع) به من فرمود: چرا با عبدالرحمن بن یعقوب نشست و برخاست میکنی؟ گفتم: او دایی من است. فرمود: او در باره ی خدا به عقیده ی بزرگی قائل است؛ زیرا خداوند را به صفت جسمانیت توصیف می کند، پس یا با او بنشین و ما را ترک کن یا با ما بنشین و او را واگذار.

عرض کردم: من که عقیده ی او را قبول ندارم، آیا مرا هم در این مورد گناهی است؟ فرمود: فکر نمیکنی که او مورد خشم خداوند واقع شود تو نیز در آن جا شریک بلای او میگردی، مگر نمیدانی یکی از اصحاب حضرت موسی پدرش در قوم فرعون بود همین که لشکر موسی از آب خارج شدند آن شخص از آنها جدا شد تا پدر خود را نصیحت کند، ناگاه عذاب خداوند قوم فرعون را فرو گرفت و او به همراه آنان غرق شد.

حضرت موسی از جبرئیل احوال او را پرسید، جواب داد: بر دین و عقیده ی پدرش نبود و در رحمت خدا است؛ لکن هنگامی که غضب و بلای خداوندی بر قومی وارد شود کسی که نزدیک گناهکار باشد مبتلا می شود.(3)

حکایت 640: ترس خروسی!

ابوایوب موریانی، وزیر منصور دوانیقی بود. هر گاه خلیفه او را می طلبید، رنگش زرد میشد و می لرزید.

روزی یکی از آشنایانش به او گفت: تو از مقربان خلیفه هستی، چرا هر گاه تو را می طلبد، دست و پایت را گم میکنی؟!

ابوایوب گفت: به این حکایت گوش کن: یک باز شکاری از خروسی پرسید: تو از بچگی در منزل آدمیان بودی. آنها تو را با دست خود آب و دانه میدهند و جایی برایت می سازند، چرا هرگاه به سر وقت تو می آیند و

1- پند تاریخ 87/4 - 88؛ به نقل از: الکنی و الالقاب ج 1.
2- پند تاریخ 4/ 88 - 89؛ به نقل از : لطائف الطوائف 47.
3- پند تاریخ 89/4 -90؛ به نقل از: بحار الأنوار 54/16 .