هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 456

حکایت 649: خوره ی بدگمانی!

پیامبر اکرم(صله الله علیه و اله وسلم)در مسجد معتکف بودند. زنی آمد و مدتی با او سخن گفت و بعد برخاست که برود، پیامبر هم برخاست و با او به راه افتاد.

در این هنگام دو نفر از انصار که از کنار آن حضرت عبور می کردند، سلام کردند و گذشتند. پیامبر آنها را صدا زدند و فرمودند: این زن، صفیه همسر من است. آن دو گفتند: ای رسول خدا! [این چه فرمایشی است؟] مگر ما نسبت به این زن و شما شک داشتیم؟!

فرمودند: شیطان مثل خون وارد وجود انسان می شود، ترسیدم شیطان بر شما وارد شود و شما بدگمان شوید!(1)

حکایت 650: زبان مردم!

شیخ اجل سعدی می گوید: یکی را از علما پرسیدند: یکی با ماهرویی است در خلوت نشسته و درها بسته و رقیبان خفته و نفس طالب و شهوت غالب، چنان که عرب گوید: التمر یانغ و الناطور غیر مانع.(2) هیچ باشد که به قوت پرهیزکاری از او به سلامت بماند؟! گفت: اگر از مه رویان به سلامت بماند، از بدگویان نماند!

و إن سلم الإنسان من سوء نفسه

فمن سوء ظن المدعی لیس یسلم

شاید پس کار خویشتن بنشستن

لیکن نتوان زیان مردم بستن(3)

حکایت 651: دو نفر زندانی

در زمان حضرت موسی دو نفر به زندان افتادند. پس از مدتی آنها را رها ساختند، یکی چاق و سرحال و دیگری لاغر و ضعیف شده بود.

حضرت موسی(علیه السلام)از آن مرد چاق پرسید: چه سبب شد که تو را فربه ساخت؟ گفت: گمانم به خدا نیک بود و نسبت به خدا حسن ظن داشتم. از دیگری پرسید: چه چیز سبب شد که تو را بد حال و لاغر ساخت؟ گفت: ترس از خدا، مرا به این حالت افکنده است.

حضرت موسی(علیه السلام)عرض کرد: خدایا! مرا آگاه ساز که کدام یک برترند؟ خداوند فرمود: آن که گمان و حسن ظن به من دارد، برتر است.(4)

حکایت 652: فاصله ی حق و باطل!

امام علی(علیه السلام)در نهی از شنیدن غیبت و فرق میان حق و باطل [و سوء ظن نداشتن به مردم و باور نکردن حرف هایی که پشت سر مردم می زنند] می فرماید: ای مردم! آن کس بداند که برادرش در دین، ثابت قدم و

1- یکصد موضوع، پانصد داستان 2/ 50.49 ؛ به نقل از: المحجه البیضا 67/5 .
2- خرما حاضر است و باغبان هم مانع نیست.
3- گلستان / باب پنجم، حکایت 12.
4- یکصد موضوع، پانصد داستان 229/2 - 230؛ به نقل از : جامع الاخبار / 99.