هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 513

حکایت 726: سخن بهلول بر دیوار قصر هارون

روزی هارون الرشید برای سرکشی به بعضی از ساختمان های جدید خود رفت، در کنار یکی از قصرها بهلول را دید، از او خواست کرد سخنی بر دیوار قصر بنویسد. بهلول تکهای ذغالی برداشت و نوشت: رفع الطین علی الطین و وضع الدین؛ گل روی هم انباشته شده؛ ولی دین خوار شده است. اگر این کاخ را از پول حلال ساختهای اسراف کرده ای و خداوند اسراف کنندگان را دوست ندارد و چنانچه از مال مردم باشد به آنها ستم کردهای و خداوند ستمکاران را دوست ندارد.(1)

حکایت 727: نمونه ای از زیاده روی خلفا

ابویاسر بغدادی می گوید: دو ولیمه در اسلام داده شده که نظیر آن نیامده و نخواهد آمد؛ یکی از آن دو، ولیمه ی عروسی زبیده دختر جعفر بن ابی جعفر (نوادهی منصور دوانیقی) برای هارون الرشید بود. در این جشن ظرف های نقره را پر از طلا کرده، بر سر مردم می پاشیدند و ظرفهای طلا را از نقره پر میکردند و نثار می کردند. مهدی خلیفه ی عباسی به تنهایی در این عروسی معادل پنجاه میلیون دینار خرج کرد.

ولیمه ی دوم، عروسی پوران دختر حسن بن سهل بود که به ازدواج مأمون در آمد، ابوالفرج می نویسد: مأمون پس از خواستگاری به طوری خود را برای عروسی مهیا کرد که از توصیف خارج است. در این جشن، حسن بن سهل کارهایی کرد که هیچ پادشاهی در زمان جاهلیت یا بعد از اسلام نکرده بود. کسانی که در این عروسی حضور داشتند بین آنها گلوله های مشک می پاشیدند، داخل هر گلوله کاغذهایی بود به اسم یک باغ یا کنیز یا جایزه های زیاد و هدیه های گرانبهای دیگر، هر کس گلولهای نصیبش میشد باز می کرد و هر چه در آن نوشته شده بود جایزه اش را دریافت می کرد.

در آن شب شمعی از عنبر آوردند که سی رطل(2) وزن داشت، مأمون گفت: مصرف این شمع اسراف است، زبیده دستور داد آن را برداشتند و شمع مستعملی آوردند. مأمون از زبیده پرسید: حسن بن سهل چقدر خرج کرده است؟ گفت: حدود سی تا سی و هفت میلیون دینار؛

این سخن به گوش حسن بن سهل رسید، گفت: مگر مخارج به دست زبیده بود؟ به خدا قسم هشتاد میلیون دینار خرج شده است. چهار هزار قاطر برای عروسی هیزم می آوردند، وقتی هیزم تمام شد مجبور شدند کتان بسوزانند.(3)

شب سوم، مادربزرگ پوران مقداری در بر سر آنها پاشید، مأمون دستور داد درها را جمع کردند و در دامن مادربزرگ عروس ریخت و پرسید: چند دانه است؟ گفت: هزار دانه. مأمون گفت: اینها را به خودت بخشیدم، اکنون حاجتت را بخواه. گفت: حاجتم این است که از ابراهیم بن مهدی خشنود شوی، پس خواسته ی او را

1- پند تاریخ 211/3 . 212؛ به نقل از: روضات الجنات / 137.
2- رطل عراقی معادل 12 او قبه با 40 درهم است و هر درهم 18 نخود و تقریبا هر رطل 22 سیر است.
3- گیاهی که از آن پارچه کتانی می بافند.