هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 525

حکایت 746: نشنید و شنیدی

شیخ اجل سعدی شیرین سخن در گلستان حکایتی بسیار کوتاه ایراد نموده که متن متین آن چنین است: موسی علی قارون را نصیحت کرد که: (أَحْسِنْ کَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْکَ)(1) ، نشنید(2) و عاقبتش شنیدی.(3)

آن کس که به دینار و دژم خیر نیندوخت سر، عاقبت اندر سر دینار و درم کرد خواهی متمتع(4) شوی از دنیی و عقبی با خلق گرم کن چو خدا با تو گرم کرده(5)

حکایت 747: طمع بیجا!

ابراهیم ادهم بلخی ابتدا در بلخ پادشاهزاده بود و به سبب وقایعی، ترک مال و منصب کرد و به تزکیه نفس و زهد روی آورد. نوشته اند: روزی در قصر خود نشسته بود و بیرون را تماشا میکرد. ناگاه دید مرد فقیری در سایه ی قصر او نشست و کیسه ی نانی کهنه را باز کرد و یک قرص نان از آن بیرون آورد و خورد و روی آن آبی آشامید و به راحتی خوابید.

ابراهیم با خود گفت: هر گاه نفس انسان به این مقدار غذا قناعت کند و راحت بخوابد، پس چرا من برای مظاهر دنیا در زحمت باشم و هنگام مردن هم نتیجه ای نداشته باشد؟!

پس به کلی ترک مملکت و ریاست کرد و لباس فقر پوشید و از بلخ هجرت کرد. نقل است: روزی خواست داخل حمام شود. مرد حمامی چون لباسهای بسیار کهنهی او را دید، به حمام راهش نداد. ابراهیم گفت: جای تعجب است که انسان بدون مال را به حمام راه نمی دهند، پس چگونه بدون طاعت و انجام اعمال نیک، طمع دارد داخل بهشت شود!(6)

حکایت 748: قیافه ی مرگ!

حضرت آیت الله آقا نجفی قوچانی - مؤلف دو کتاب مشهور سیاحت غرب و سیاحت شرق - میگوید: شبی در خواب مرگ را به صورت حیوانی دیدم که دهان او باز بود، مثال (مانند دهان شتر و دندانها همان طور و گردن نداشت مثل خنزیر (خوک) و پوست بدنش خاکستری رنگ و شکم بسیار بزرگ کأنه (گویا) شکم گاوی است که یونجه ی زیاد خورده و دم کرده و دست و پایش بسیار کوتاه به قدر یک وجب با ناخن های بلند و در هوا پرواز می کند، بدون این که پر (بال) داشته باشد. او به بزرگی گوساله ی یک ساله بود و سه چهار بچه ی او نیز در عقب او در هوا پرواز می کردند [که] از خودش کوچک تر بودند!(7)

1- قصص / 77، ترجمه: همان گونه که خدا به تو نیکی کرده، نیکی کن.
2- ر.ک: قصص / 78.
3- ر.ک: قصص / 181
4- بهره مند
5- گلستان، باب هشتم در آداب صحبت (مصاحبت و همنشینی). نکته: این سخن سعدی مانند فرمول جبری است که یک جزء کوچک آن را نمی توان پس و پیش کرد.
6- یکصد موضوع، پانصد داستان 1362-137؛ به نقل از: تتمه المنتهی /154. قرآن مجید می فرماید: (أَیَطْمَعُ کُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ یُدْخَلَ جَنَّهَ نَعِیمٍ کَلا) : (معارج / 38۔ 39)
7- سیاحت شرق /204.