هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 577

حکایت 837: طرب أشتر!

شیخ اجل سعدی می گوید: وقتی در سفر حجاز طایفه ای جوانان صاحبدل همدم من بودند و هم قدم. وقتها زمزمه ای می کردند و بیتی محققانه می گفتند و عابدی در سبیل(1) منکر حال درویشان بود و بی خبر از درد ایشان، تا برسیدیم به حتی (محله) بنیهلال. کودکی سیاه از حی عرب بیرون آمد و آوازی بر آورد که مرغ از

هوا در آورد.(2) أشر عابد را دیدم که به رقص اندر آمد و عابد را بینداخت و برفت. گفتم: ای شیخ! در حیوانی اثر کرد و تو را همچنان تفاوت نمیکند؟!

دانی چه گفت مرا آن بلبل سحری؟

تو خود چه آدمیی کز عشق بیخبری؟

أشتر به شعر عرب در حالت است و طب

گر ذوق نیست تو را، کژ طبع جانوری

و عند هبوب التأشیرات علی الحمی

تمیل غضون البان لا الحجر الفله

به ذکرش هر چه بینی، در خروش است

دلی داند درین معنی که گوش است

نه بلبل بر گلش تسبیح خوانی است

که هر خاری به تسبیحش، زبانی است(3)

حکایت 838: رختخواب!

در سال 1314 هجری یکی از سادات محترم مشهد برای شیخ حسنعلی اصفهانی (نخودکی) سجاده و رختخوابی هدیه فرستاد. ایشان در جواب فرموده بودند، سجاده را به خاطر سیادت شما که رعایت حرمتش را بر خود واجب میدانم، می پذیرم ولی به رختخواب نیازم نیست؛ زیرا بیست و پنج سال است که پشت و پهلو بر بستر استراحت ننهاده ام! (4)

گر نباشد شانه ای از بهر ریش

شانه بتوان کرد با انگشت خویش

هر چه بینی در جهان دارد عوض

از عوض گردد تو را حاصل غرض

بی عوض خواهی اگر اندر جهان

عمر باشد عمر قدر آن بدان(5)

حکایت 839: گدایی به نحو تذلل!

یکی از استادان اخلاق میگوید: اگر با مجاهده ی نفس در مقام عمل راه می روی، گوارایت باد و اگر خدای نکرده نکبت، چاک گریبانت را گرفت و در عمل، سستی ورزیدی و نتوانستی به عمل پیش بروی، لااقل گدایی را از دست مده و به تضرع و زاری بکوش. در خلوات به دروغی بچسب تا راست شود. چه این که گدا مجانی طلب است اگر جهدی داشته باشد، مقصودش خالص است.

اگر در جواب بفرمایند: مثل تو بنده ی مفلسی را لازم نداریم، به نحو تذلل عرض کن: گدای رونشین

1- عابدی جنتی در سبیل، سبیل تقلید.
2- صدایی که آب را از جریان و پرنده را از طیران باز می دارد!
3- گلستان / باب دوم. حکایت 27.
4- نشان از بینشان ها 23/1 .
5- شیخ بهایی