هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 658

ندارد که کوههای محکم از حمل چنین مقامی عاجزند.

چون شاه عباس این صدق و صفا را میان دو عالم عصر خود ملاحظه کرد، از اسب پایین آمد و روی خاک سر به سجده گذاشت.(1)

حکایت 965: مقام دانشمند واقعی

فاضل عراقی در دارالسلام از محقق رشتی و او از فرزند عارف جلیل القدر و عالم متبحر سید علی شوشتری نقل می کند که پدرم (حاج سید علی شوشتری) به مرض وبا مبتلا شد.

چون حال او را پریشان دیدم از ترس آن که مبادا بمیرد و به شیخ مرتضی انصاری اطلاع نداده باشیم، چراغی روشن کردیم که به منزل شیخ برویم و به او خبر بدهیم.

پدرم متوجه شد و گفت: چه خیال دارید؟ عرض کردیم: می خواهیم برویم شیخ را خبر کنیم. فرمود: لازم نیست بروید، او الآن تشریف می آورد، لحظه ای نگذشت که شیخ وارد شد و فرمود: حاج سید علی چطور است؟ گفتیم: حالا که مبتلا شده است، خدا رحم کند. فرمود: ان شاء الله باکی نیست و داخل خانه شد، سید را پریشان دید، به او گفت: مضطرب نباش، ان شاء الله خوب می شوی. سید عرض کرد: از کجا میگویی؟ فرمود: من از خدا خواسته ام که تو بعد از من باشی و بر جنازه ام نماز بگزاری. گفت: چرا این را خواستی؟ فرمود: حال که چنین شد و به اجابت نیز رسید، قدری نشست و رفت. فردای آن روز شیخ پس از پایان درس، بالای منبر فرمود: می گویند حاج سید علی مریض است، هر کس از طلاب می خواهد به عیادت او برود با من بیاید.

گویندهی حکایت می گوید: وقتی شیخ وارد شد، مانند کسی که خبر نداشته باشد از سید احوال پرسی کرد، من خواستم عرض کنم: ای شیخ! دیشب که این جا تشریف داشتید و از حال سید اطلاع دارید. سید انگشت به دندان گزید و اشاره کرد، من هم سکوت کردم. سید حالش خوب شد و زنده ماند تا شیخ از دنیا رحلت کرد و بنا به وصیت شیخ بر جنازه اش نماز گزارد.(2)

گر به ظاهر هست مرگ عارف و عامی یکی

چون به معنی بنگری آن دیگر و این دیگر است

مرگ نادان چیست کو(3) مرده است خود در زندگی

ماتم جانسوز، مرگ مردم دانشور است

کاین(4) درخت بارور آرایش باغ وجود

و آن سزای سوختن چون چوب بی برگ و بر است

نیست کشور زنده جز با نام دانش زین سبب

مرگ دانا در شمار عقل، مرگ کشور است

حکایت 966: مزد نامعین!

یک روز سلیمان بن جعفر و امام رضا به دنبال کاری با هم بیرون رفته بودند. غروب شد و سلیمان خواست به منزل خویش برود، علی بن موسی الرضاعی به او فرمود: به خانه ی ما بیا و امشب با ما باش. او نیز

1- پند تاریخ د/ 68۔ 69؛ به نقل از: روضات الجنات /115.
2- پند تاریخ که / 72 - 73: به نقل از: زندگانی و شخصیت شیخ مرتضی انصاری / 94.
3- مخفف که او.
4- مخفف که این