هزار و یک حکایت اخلاقی جلد 1 صفحه 92

ای ابویاقوت! معاویه چون این کنیه را شنید، ابویاقوت را به حضور طلبید و پس از مدتی گفت و گو درباره ی مسائل مختلف از وی پرسید: نقش نگین انگشترت چیست؟ ابویاقوت پاسخ داد: نقش نگین انگشتر من این است «ما لی لا أری الهدهد أم کان من الغائبین»(1)". اطرافیان معاویه پس از شنیدن سخن ابویاقوت، به معاویه گفتند: ای امیر المؤمنین! مطلب همان است که شما [در باره ی نشانه های احمق] فرموده بودی!(2)

فلا تصحب اخا حمق

و ایاک و ایاه

فکم من جاهل اردی

حکیما حین اخاه

وللقلب علی القلب

دلیل حین یلقاه

و للناس من الناس

مقاییس و اشباه

حکایت 144: ابو عبد الرحمن الرحیم!

اصمعی می گوید: پیرمرد شیک پوش و خوش قیافه ای را در بصره دیدم که لباس های فاخر و گران قیمتی بر تن داشت. با خود گفتم: خوب است مقدار عقل و درک او را بیازمایم. با این انگیزه به او سلام کردم و گفتم: کنیه ی (3)حضرت عالی چیست؟ پیرمرد گفت: کنیه ی من «أبو عبد الرحمن الرحیم مالک یوم الدین» است! اصمعی می گوید: من از سخن او خنده ام گرفت و به کم عقلی او پی بردم!(4)

حکایت 145: حماقت خلیفه!

حمحامه، شخصی را نزد هارون الرشید آورد و گفت: این شخص، زندیق و کافر شده است. هارون گفت: ای دشمن خدا! تو زندیق شده ای؟! گفت: نه! چگونه زندیق هستم در حالی که نماز واجب می خوانم و نافله و مستحبات را به جا می آورم.

هارون گفت: ای مدبر (پشت کننده به دین)؛ آن قدر تو را میزنم تا به کفر خویش اقرار کنی. مرد گفت: اگر این کار را کنی خلاف پسرعموی خود پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) رفتار می کنی.

هارون گفت: چگونه؟ مرد گفت: او شمشیر بلند می کرد تا مردم به مسلمانی اقرار کنند و تو چوب میزنی تا به کافری اقرار کنم. هارون از این سخن متحیر شد و او را رها کرد!(5)

حکایت 146: لولو خور خوره!

رشید بن زبیر مصری یکی از قضات با علم و دانش بود که در قرن ششم زندگی می کرد. او قدی کوتاه،

1- نمل / 20، ترجمه: «چرا هد هد (شانه به سر) را نمی بینم یا این که او از غایبان است ؟! نکته: حال اگر اسم این شخص سلیمان» بود، اندکی می شد عمل او را توجیه کرد.
2- اخبار الحمقی و المغفلین / 32.
3- کنیه (بر وزن لقمه ): نامی که برای بزرگداشت به شخص میدهند؛ مانند: ابو الحسن و ... که در اول آن اب، ام، ابن و بنت وجود دارد. در فرهنگ عرب کنیه دادن به افراد شیوع فراوان دارد و آن را نوعی احترام به طرف مقابل به حساب می آورند.
4- زهر الربیع / 80.
5- یکصد موضوع، پانصد داستان 2/ 236-237؛ به نقل از: جوامع الحکایات / 143.