هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم صفحه 2

او به فساد کشیده می شود. کوشش انبیا از اول تا آخر این بوده است که این موجود را به صراط مستقیم دعوت کنند و راه ببرند. نه همان هدایت و گفتن تنها، بلکه راهنمایی و الگو بودن خودشان در اعمال و در افعال و در اقوال، برای این که این موجود را به آن کمالی که لایق است برسانند.»(1) اکنون پس از گذشت هزار و چهار صد و اندی سال از بعثت آن پیامبر رحمت و عطوفت، باز هم اصلی ترین دغدغه و نیاز دوران معاصر، اخلاق است و بس. بشر بداخلاق و خودخواه و متکبر اگر تمام کائنات را هم فتح کند و در دورترین کهکشان ها هم خانه بسازد تا اخلاق نداشته باشد هیچ ندارد. پس آنچه محمد(صلی الله علیه و آله) را سرآمد همه ی بشریت کرده، اخلاقی است که او مروج آن است.

واحسن منک لم ترقط عینی

واجمل منک لم تلد النساءِ

خلقت مبرءاَ من کل عیب

کاَنک قد خلقت کما تشاءِ(2) اصولا شریف ترین علوم، علم اخلاق است؛ زیرا باید دانست که شرافت هر کاری در گرو اصلاح جوهر یک موجود از موجودات است و هر چه آن موجود شرافت بیش تری داشته باشد، ارزش آن کار نیز بیش تر خواهد بود و این مطلب از نظر عقلی روشن و آشکار است که پزشکی از دباغی ارزشمندتر است، چرا که پزشکان به اصلاح بدن انسان و دباغان به اصلاح پوست حیوانات می پردازند و چون از یک سو شریف ترین موجودات این عالم، «انسان» است که وجودش مصنوع پروردگار، ولی نیل به کمال او محول به اراده و اندیشه ی خود او گردیده است و از سوی دیگر کمال هر چیزی در صدور کار مخصوص خویش به نحو اکمل و اتم و نقص او در کوتاهی از صدور آن عمل می باشد که اگر اسب مثلا کار مخصوص خود را بر وجه اکمل و اتم انجام ندهد، مانند الاغ به حمل و نقل بار وادار یا چون گوسفند به کشتارگاه برده می شود، انسان نیز اگر بخواهد خاصیت و ویژگی خود را اظهار کند، نیازمند به «تهذیب اخلاق» است. پس کاری که ثمرهی آن اکمال اشرف موجودات این عالم است، شریف ترین عمل خواهد بود و همان طور که بین افراد هر صنفی از موجودات، تفاوت فراوان است؛ مثلا اسب تازی با اسب کودن پالانی[یابو]و