هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم صفحه 321

گفتم: اگرچه طواف واجب باشد؟ فرمود: آری بشکن و برو.

من طواف را شکستم و همراه آن مرد رفتم و پس از کمک به او و برآورده کردن نیازش به محضر امام صادق علیه السلام بازگشتم و با اصرار از آن حضرت پرسیدم: حق مؤمن بر گردن مؤمن چیست؟ امام صادق فرمود: ای ابان! نصف ثروت خود را به آن مرد بده ( در این صورت است که حق او را ادا کرده ای).

در این هنگام امام صادق بلا به من نگاه کرد و هنگامی که دگرگونی چهره ام را مشاهده کرد ( که من از دادن نصف مال خویش به آن نیازمند، ناخشنودم) فرمود: مگر ندیدی که خداوند در قرآن) آنان که دیگران را بر خود مقدم داشته و ترجیح می دهند، تمجید کرده و می فرماید: « وَیُؤْثِرُونَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَهٌ »(1) «و آنها را بر خود مقدم می دارند، هر چند خودشان نیازمند باشند»؟ عرض کردم: به این آیه توجه دارم. فرمود: آگاه باش که اگر تو نیمی از ثروتت را به آن مرد نیازمند بدهی، او را بر خود مقدم نداشته ای ( و ایثار نکرده ای) بلکه با او برابر شده ای؛ مقدم داشتن او ( و ایثارگری) آن هنگام است که تو از نیم دیگر ثروتت به او بدهی.(2)

حکایت 409: گرانی ارزاق

نرخ گندم و نان، روز به روز در مدینه بالا می رفت. نگرانی و وحشت بر همه ی مردم مستولی شده بود. آن کس که آذوقه سال را تهیه نکرده بود، در تلاش بود که تهیه کند و آن کس که تهیه کرده بود، مواظب بود آن را حفظ کند. در این میان، مردمی هم بودند که به واسطه تنگدستی مجبور بودند روز به روز آذوقه خود را از بازار بخرند. امام صادق - علیه سلام الله السابق - از «متعب » وکیل خرج خانه خود پرسید: ما امسال در خانه گندم داریم؟ متعب گفت: بلی یابن رسول الله! به قدری که چندین ماه را کفایت کند، گندم ذخیره داریم.

امام صادق فرمود: آنها را به بازار ببر و در اختیار مردم بگذار و بفروش. متعب گفت: یابن رسول الله! گندم در مدینه نایاب است؛ اگر اینها را بفروشیم، دیگر خریدن گندم برای ما میسر نخواهد شد. امام صادق فرمود: همین است که گفتم، همه را در اختیار مردم بگذار و بفروش.

معتب دستور امام را اطاعت کرد؛ گندمها را فروخت و نتیجه را گزارش داد. امام به او1.