هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم صفحه 384

بقیه اش را در سایر نیازمندی هایت مصرف کن و هیچ گاه حاجت خود را جز نزد یکی از سه شخص دیندار، جوانمرد یا انسان پاک سرشت، اظهار مکن؛ زیرا شخص دیندار آبروی تو را حفظ می کند و شخص جوانمرد به خاطر جوانمردی اش، حیا می کند که تو را ناامید سازد و انسان پاک سرشت، شرافتش مانع می شود که تو را دست خالی برگرداند و می داند که تو دوست نداری آبرویت ریخته شود.(1)

حکایت 511: گریه ی امام حسن (ع)

آورده اند: مردی به در سرای امام حسن مجتبی علیه السلام - آمد و گفت: ای پسر پیامبرا من چهارصد درهم بدهکارم. امام حسن (علیه السلام) دستور فرمود تا چهارصد دینار(2) به او دادند، سپس آن حضرت گریان وارد خانه شد. پرسیدند: چرا می گریید؟ فرمود: از آنچه اندر تفحص (3) حال این مرد کردم تا وی را به ذل (4) سؤال (5) آوردم.(6)

حکایت 512: نگران مادر

آورده اند که: مادر امام سجاد علی به نام شهربانو شاه زنان - که دختر یکی از پادشاهان عجم به نام یزدگرد بود . هنگام ولادت و زایمان آن حضرت از دنیا رفت و بعد از آن زن دیگری سرپرستی و پرورش حضرت را عهده دار شد و آن حضرت او را مادر می نامید.

نقل شده است امام سجاد(علیه السلام) با این زن در یک کاسه غذا نمی خورد، وقتی به آن حضرت عرض کردند: شما که نیکوکارترین مردم هستید، چرا با این مادر هم غذا نمی شوید در حالی که او دوست دارد با شما هم غذا شود؟ امام سجاد(علیه السلام) در پاسخ فرمود: أَکْرَهُ أَنْ تَسْبِقَ یَدِی إِلَی مَا سَبَقَتْ إِلَیْهِ عَیْنُهَا فَأَکُونَ عَاقّاً لَهَا؛ یعنی: نمی پسندم دست من به لقمه ای پیشی بگیرد که او پیش از من به آن نظر افکنده است و در نتیجه با این عمل خاطر او را آزرده سازم و عاق او گردم.(7)62

1- بیست و پنج اصل از اصول اخلاقی امامان، ص 27؛ به نقل از: تحف العقول، ص 281. نکته: نظیر این داستان در بارهی امام علی(علیه السلام) نیز نقل شده است. فرازهای برجسته از سیره امامان شیعه ج 2، ص 217، بحار الانوار ج 74، ص 407
2- یعنی ده برابر؛ زیرا هر یک دینار، ده درهم است همان گونه که هر یک تومان، ده ریال است.
3- تحقیق.
4- خواری.
5- درخواست
6- دویست داستان تاریخی از صد کتاب، ص 201؛ به نقل از: کشف المحجوب.
7- قطره ای از دریای فضائل اهل بیت (ترجمه ی کتاب نفیس القطره) ج 1، ص 486؛ به نقل از: مناقب ابن شهر آشوب ج 4،ص 162