هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم صفحه 490

همسایگان نزدیک چه رسد به کسانی که دورند و این پیش آمد را از سید بسیار عجیب شمرد.(1)

حکایت 644:شاهزاده ای که می خواست داماد شود!

عالم ربانی مرحوم ملا احمد نراقی در کتاب گران سنگ اخلاقی و معروف «معراج السعاده»(2) برای به تصویر کشیدن غفلت و بی خبری و مذمت آن، چنین می نویسد: پادشاه زاده ای را پدر خواست که داماد کند؛ عروسی زیباچهره از دودمان اعاظم به حبالهی نکاحش (3) درآورد. چون تهیهی اسباب عروس سرانجام شد، خاص و عام را به دربار سلطنت به «صلا»(4) زدند و در احسان و إنعام به روی عالمیان گشودند و بزرگ و کوچک، صف در صف زدند. وضیعه(5) و شریف در عیش و عشرت نشستند. شهر و بازار را آذین بستند و در و دیوار را چراغانی کردند و آن عروس خورشید سیما را به صد آراستگی به حجلهی مخصوص آوردند و کس به طلب داماد فرستادند.

از قضا (6)داماد آن شب شراب بسیاری خورده، چراغ عقل و هوشش مرده بود. در عالم مستی، تنها از آن جمع بیرون رفته، گذارش به گورستان مجوس افتاد. قانون مجوسان آن بود که مردگان را در دخمه می گذاشتند و چراغی در پیش او قرار می دادند. شاهزاده با لباس سلطنت به در دخمه رسید، روشنی چراغی دید. در عالم مستی آن دخمه را حجلهی عروس تصور کرد، به اندورن رفت. اتفاقا پیر زالی مجوسی در آن نزدیکی بود و هنوز جسدش از هم نپاشیده بود و آن پیره زال را در آن دخمه نهاده بودند. شاهزاده آن را عروس گمان کرد و بلا تأمل (6) او را در آغوش کشید و به رغبت تمام لب بر لبش نهاد و در آن وقت بدن او از هم متلاشی شد و چرک و خونی که در اندرون او مانده بود، ظاهر شد. شاهزاده آن را عنبر و گلاب تصور کرده و سر و صورت خود را به آن می آلود و زمانی گونه ی خود را روی آن پیر زال می نهاد و تمام آن شب را به عیش و چنین به سر برد.

امرا و بزرگان و «حاجبان»(7) در طلبش به هر سوی می شتافتند؛ چون صبح روشن شد و از نسیم صبا از مستی به هوش آمد، خود را در چنان مقامی با گنده پیری هم آغوش یافت و لباس های فاخرهی خود را به چرک و خون آلوده دید، از غایت نفرت، نزدیک به هلاکتن.

1- یکصد موضوع، 500 داستان؛ به نقل از: پند تاریخ ج 1، ص 140.
2- معراج السعاده: نردبان خوشبختی
3- حبالهی نکاح: قید زناشویی
4- «صلا» کلمه ای است که در مقام دعوت و خواندن جمعی از مردم تلفظ می کنند.
5- وضیع: پست. کسی که مقام اجتماعی ندارد. 6 اتفاقا.
6- بی درنگ.
7- دربانان.