هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم صفحه 539

حکایت 689: شریک مال مردم

آورده اند: یکی از پادشاهان فاضل، فرزندانش را چنین پند می داد: اگر می خواهید تا همه ی خلایق را با دادن مال، دوست خود گردانید خزینه خالی گردد و این مقصود حاصل نشود، لکن فروتنی کنید و روی خوش نشان دهید که همه ی خلایق دوست شما گردند، بدون آن که از خزینه ی اموال شما چیزی کم شود. گنج خواسته را پایان است، اما گنج تواضع را پایانی نیست؛ چنان که از تواضع، دوستی به دست آید و از تکبر، هزار چندان دشمنی به دست آید.(1) عرض میکنم: بزرگان دین فرموده اند: إِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِأَخْلَاقِکُمْ.شما نمی توانید با اموال تان مردم را به سوی خود جذب کنید، پس با اخلاق نیکوی تان، آنها را به خود علاقه مند سازید.

حکایت 690 : پند حکیم و تیغ سلمانی شاه

در زمان های قدیم یک نفر سلمانی معروفی بود که سر و صورت شاه عصر خود را اصلاح می کرد، او روزی به بازار رفت، دید پیرمردی در دکان محقری نشسته و قلم و کاغذی در کنار دست خود گذاشته است، ولی چیز دیگری در مغازه نیست، تعجب کرد که این پیرمرد چه می فروشد، نزد او رفت و گفت: پدر جان! چه می فروشی؟ پیر مرد گفت: من حکیم هستم و پند می فروشم. سلمانی گفت: پند چیست؟ آن را به من بفروش. حکیم گفت: پند فروختن من مجانی نیست، بلکه صد اشرفی مزد آن است.

سلمانی پس از آن که این دست و آن دست کرد، سرانجام راضی شد که صد اشرفی به او بدهد، حکیم صد اشرفی را گرفت و این پند را روی کاغذ نوشت و به سلمانی داد:

(أکیس الناس من لم یرتکب عملا حتی یمیز عواقب ما یجری علیه»؛ یعنی: «زرنگ ترین انسان ها کسی است که کاری را انجام ندهد مگر این که نتیجه ی آن را از بد و خوب تشخیص دهد و عاقبت اندیش باشد.» سلمانی پند نوشته شده را گرفت و چون برایش گران تمام شده بود، بسیار به آن ارزش میداد و آن را تکرار می کرد و در هر جا که مناسب بود می نوشت، حتی در صفحه ی سنگ مخصوص خود که تیغ سلمانی خود را با آن سنگ تیز می کرد، آن جمله را نوشت.

در همان روزها، طبق دسیسهی مرموزی نخست وزیر زمان، نزد سلمانی آمد و گفت: