هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم صفحه 545

بگیرند و دست راست را ببرند، باید که به دست چپ، طعام توانی خوردن تا آن روز، رنج نبینی! مرد را از این سخن، انتباهی (1)پدید آمد و گفت: در کاری، به طمع سیمی(2) که به دست آید، دست سیمین به باد دادن، شروع در آن، ناکردن اولی تر.(3) پس از سر آن حرفت در گذشت و بساط آن تمی، در نوشت [و از آن تمنا، دل برکند ].(4)

عِزُّ الْامانَهِ اغْلاها، وَ ارْخَصَها

ذُلُّ الْخِیانَهِ فَافْهَمْ حِکْمَهَ الْباری (5)

حکایت 700: موعظه ی یک مرد اعدامی

امام صادق(علیه السلام) فرمود: مردی به محضر حضرت عیسی (علیه السلام) آمد و عرض کرد: ای روح خدا! زنا کرده ام، مرا با اجرای حد، پاک ساز. حضرت عیسی (علیه السلام) پس از تحقیق و بررسی، به اقرار صحیح او اطمینان کرد، سپس اعلام عمومی نمود. جمعیت بسیاری اجتماع کردند. آن شخص را میان گودالی نهادند تا سنگ بارانش کنند. او گفت: در میان جمعیت، هر کس بر گردنش، حد هست، از این جا برود. همهی جمعیت رفتند، فقط حضرت عیسی (علیه السلام) و حضرت یحیی(علیه السلام) ماندند. یحیی (علیه السلام) که آن شخص توبه کننده را فردی خداترس و بامعرفت می دانست که خودش برای پاک سازی خود حاضر به اعدام شده، از طرفی در این لحظه همه غرور هایش محو شده و موعظه ی او اثربخش خواهد بود، نزد او رفت و گفت: ای گنه کارا مرا موعظه کن. گنه کار گفت: بین خود و هوای نفس ات را آزاد نگذار که تو را از جادهی حق به سوی پستی منحرف سازد. یحیی (علیه السلام) فرمود: باز مرا موعظه کن. گنه کار گفت:

خطا کار را به خاطر خطایش سرزنش نکن. یعنی اگر خطاکار، قابل جذب است، او را سرکوب و ناامید نکن، بلکه او را به سوی راه هدایت جذب کن. یحیی (علیه السلام) فرمود: باز هم موعظه کن. گنه کار عرض کرد: خشم نگیر و در حال خشم، خود را کنترل کن. حضرت یحیی (علیه السلام) این سه پند را برای نجات انسان کافی دانست و گفت: همین موعظه ها مرا کافی است.).

1- انتباه: بیداری، آگاهی، دقت
2- سیم: نقره، (درهم نقره)
3- «اولی تر»، در این جا بیانگر صفت تفضیلی نیست؛ مثل این که در فارسی می گوییم: «انسان اگر در رانندگی احتیاط کند، بهتر است. با این که منظور ما این نیست که احتیاط نکردن در رانندگی، به و خوب است.
4- جوامع الحکایات، ص 258.
5- مرحوم سید مرتضی (علم الهدی برادر سید رضی (گردآورندهی نهج البلاغه است). ترجمه: عزت امانت داری، دست را گران قیمت نموده و ذلت خیانت (و دزدی) دست را ارزان و بی قیمت نموده؛ در نتیجه در حکمت خداوند باری تعالی و حکیم دقت کن ( که فرمان قطع دست دزد را بر اساس حکمت در قرآن مجید صادر نموده است).