هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم صفحه 586

زبان فرو بسته ای، اکنون در صدد آن هستی که دیگران را نیز به سکوت و اداری تا لب فرو بندند و خلیفه را موعظه نکنند؟! آن گاه عمرو، خطاب به خلیفه ادامه داد: ای امیر! از خدا بترس،، این مردم قادر نیستند به تو سودی برسانند و اگر آنها به انحراف کشیده شده و به انجام کارهای ناپسند روی آورند، مسئولیت تمامی آن کارهای ناروا بر عهده ی تو است. اما آنها مسئول کارهای اشتباه تو نخواهند بود؛ زیرا به آنها نمی توان گفت که چرا خلیفه را از کارهای ناروایش باز نداشتید؛ اما از تو می توان پرسید که چرا اجازه دادی تا رعیت به کارهای خلاف حق و انصاف و عدالت سوق پیدا نمایند. پس ای خلیفه! دنیای آنها را با تباه ساختن آخرت خود، آباد و تأمین مکن. سوگند به پروردگار اگر روزی این عمال و کارگزارانت آگاه شوند که تو از آنان عدل و انصاف و منش انسانی می خواهی، حتی یک تن از آنان در خدمت تو باقی نمی ماند و در عوض، اشخاصی که شایستگی اداره ی امور مردم را دارند (و فعلا به دلیل شیوع فساد و ظلم و نبودن زمینه ی اصلاح، گوشه ی عزلت اختیار نموده اند) با شنیدن و دانستن انفصال و استعفای متخلفان و نالایقان از دستگاه های اداری کشور، برای پشتیبانی از حق و عدالت پیشنهادی تو، سریعه اعلام آمادگی می کنند و جایگزین خوبی برای ناشایستگان می شوند و تو با استفاده از موقعیت به دست آمده، حکومتی که ناشر عدالت و مروج فضیلت است، خواهی داشت.(1)

حکایت 764: جای مردان در کنار تنور

شمس الدین احمد افلاکی در کتاب «مناقب العارفین» می نویسد:

از خدمت شیخ محمود نجار منقول است که او گفت: روزی علاء الدین از حضرت مولانا [جلال الدین رومی] پرسید که این که پیوسته مردم می گویند «کنار تنور، جای مردان است» چه معنی دارد؟ مولانا فرمود که معنی اش آن است که هر که در ایام تابستان کو ششی نمود و ذخیره ای نهاد، لاجرم در هنگام زمستان کنار تنور و آسودن گاه جای اوست و هر که از تکاسل سستی تقاعد نمود و کوششی نکرد و به قدر امکان دست و پایی نزد و اجتهاد ننمود، همانا که در شداید زمستان، بیچاره و نامراد مانده، به کنار تنور نرسید؛ همچنان مثال این04