هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم صفحه 736

منظور از تشت طلا، عمل صالح و کار نیک است، وقتی انسان آن را پنهان کند خداوند آن را آشکار می سازد تا بنده اش را با آن زینت و آرایش دهد، گذشته از این که اجر و پاداشی برای او در آخرت مقدر کرده است.

منظور از پرنده، آدم پندگویی است که انسان را پند و اندرز می دهد، باید آن را پذیرفت و به سخنانش عمل کرد. منظور از باز شکاری، شخص نیازمندی است که نباید او را ناامید کرد و منظور از گوشت گندیده، غیبت و بدگویی پشت سر مردم است که باید از آن گریخت و نباید غیبت کسی را کرد.(1)

حکایت 970 : سیگاکی

سراج الدین ساکی از علمای اسلام بوده و در عصر خوارزمشاهیان می زیسته و از مردم خوارزم بوده است.

ساکی نخست مردی آهنگر بود. روزی صندوقچه ای بسیار کوچک و ظریف از آهن ساخت که در ساختن آن رنج بسیار کشید. آن را به رسم تحفه برای سلطان وقت برد.

سلطان و اطرافیان با دقت صندوقچه را تماشا کردند و او را تحسین نمودند.

در آن وقت که منتظر نتیجه بود، مرد دانشمندی وارد شد و همه او را تعظیم کردند و دو زانو پیش روی وی نشستند. سگاکی تحت تأثیر قرار گرفت و گفت: او کیست؟ گفتند: او یکی از علما است.

ساکی از کار خود متأسف شد و پی تحصیل علم شتافت. سی سال از عمرش د گذشته بود، که به مدرسه رفت و به مدرس گفت : می خواهم تحصیل علم کنم . مدرس گفت : با این سن و سال فکر نمی کنم به جائی برسی ، بیهوده عمرت را تلف مکن .

ولی او با اصرار مشغول تحصیل شد. اما به قدری حافظه و استعدادش د ضعیف بود که استاد به او گفت: آن مسأله ی فقهی را حفظ کن «پوست سگ با دباغی پاک می شود» بارها آن را خواند و فردا در نزد استاد چنین گفت: «سگ گفت پوست استاد با دباغی پاک می شود!» استاد و شاگردان همه خندیدند و او را به باد مسخره گرفتند.

اما تا ده سال تحصیل علم نتیجه ای برایش نداشت و دلتنگ شد و رو به کوه و صحرا نهاد، روزی به جایی رسید که قطره های آب از بلندی به روی تخته سنگی می چکید و بر اثر ریزش مداوم خود، سوراخی در دل سنگ پدید آورده بود.0.