هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم صفحه 749

دستور داد بوته را در «رجه» خالی کن و سپس پرسید: در «رجه» چه می بینی؟ دیدم طلا و مس مخلوط است. او را خبر دادم. گفت: مگر وضو نداشتی؟ گفتم: نه. فرمود تا همان جا وضو ساختم و دوباره فلز را در بوته ریختم و در کوره دمیدم تا ذوب شد و به دستور وی و پس از ذکر قسم پیشین(1)، بوته را در رجه ریختم؛ ناگهان دیدم که طلای ناب است. آن را برداشتیم و به اتفاق نزد چند زرگر رفتیم. پس از آزمایش، تصدیق کردند که زر خالص است. آن گاه طلا را به قیمت روز فروخت و گفت: این پول را تو به مستحقان می دهی یا من بدهم؟ گفتم: تو به این کار اولی هستی. سپس با هم به در چند خانه رفتیم و پیر پول را تا آخرین ریال به مستحقان داد و نه خود برداشت و نه به من چیزی بخشید و بعد از آن ماجرا از یکدیگر جدا شدیم و دیگر او را ندیدم!(2)

حکایت 993: لباس مناجات

به ابن داوود کوفی گفتند: برای انجام دادن کاری، همراه ما نزد پادشاه بیا! او در حالی که جامه هایی کهنه بر تن داشت، برای این منظور از جایش برخاست. گفتند: آیا نمی خواهی لباس هایت را عوض کنی و لباسی که تو را بیاراید، بپوشی؟ جواب داد: لباس هایی را که می گویید، فقط برای مناجات با خدا [آفریننده ی همه ی سلاطین ] بر تن می کنم نه زمانی که می خواهم پیش سلطان بروم!(3)

حکایت 994: ده هزار دینار در سقف خانه

یکی از خدمت گزاران مأمون به او گفت: در همسایگی من مرد دین داری بود که به حق دیگران تجاوز نمی کرد. وقتی آخر عمرش رسید، به فرزند جوانش که کم تجربه بود وصیت کرد و گفت: ای پسر! خدا مال و نعمتی به من داده است که با رنج به دست آورده ام و آسان به تو می رسد، باید قدر بدانی و اسراف نکنی و از دوستان ناباب دوری کنی؛ ولی می دانم که نااهلان گرد تو می آیند و مالت تمام می شود، هیچ گاه خانه را نفروش. وقتی پولت تمام شد و دوستانت دشمن تو شدند و تصمیم گرفتی خود را با طناب آویزان کنی، من از الآن آن طناب را آویزان کرده ام که اگر روزی کار به آن جا کشید، آن کار را انجام دهی.

پسر، بعد از وفات پدر، مال را خرج و اسراف کرد و دوستان نااهل، اموالش را خوردند8.

1- خداوندا! به حق استادانی که خدمت شان را کرده ام ( این مس ها را به طلا تبدیل فرما).
2- نشان از بی نشان ها، ص 21.
3- یکصد موضوع، پانصد داستان ج 3، ص 318.