معراج السعاده صفحه 1060

حالت وسعت و شادی وزمان سختی و بدحالی ، او را بر جاده شریعت ، مستقیم و ثابت بدارد . و در بلاها ومصیبتها صبر کند تا از درجه توبه کنندگان ساقط نشود . و چون چنین کند از گناهان خودپاک ، و عمل او زیاد ، و درجات او بلند می گردد» . (1)

و از جمله شرایط کمال توبه آن است که : سعی نماید که آثار کدورت و ظلمت که ازگناهان بر دل او مجتمع شود به نور طاعت محو کند ، زیرا هر شهوت و معصیتی که ازانسان صادر می شود از آن ظلمت و تیرگی بر دل می نشیند ، همچنان که از نفس ، تیرگی برآئینه می نشیند . و چون بسیار شد ، دل زنگ می گیرد . و اگر زنگ بسیار بر روی هم جمع شود دل او را فاسد می کند و دیگر قابل اصلاح و صفا نمی شود . پس کسی که توبه می کند باید آثار گناهان گذشته را از دل خود محو کند . و محو آنها به طاعات و عبادات می شود ، زیرا همچنان که به سبب معصیت ، ظلمت و کدورت به سراچه دل می رسدهمچنین از عبادت ، نوری در آن دل حاصل می شود و به واسطه آن نور ، ظلمت معاصی زدوده می گردد .

همچنان که حضرت پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود که : «در عقب هر گناهی عبادت کن تا آن را محو کند» . (2)

پس باید توبه کار ، خود را بر طاعاتی که ضد آن معاصی است که کرده بدارد تا اثرمعصیت را بزداید ، زیرا دفع هر مرضی به ضد آن می شود . پس اگر در