معراج السعاده صفحه 1070

و چنین رفتار می کند هر که را اعتقاد کامل است ، و احوال قیامت رامطلع است . و هر کسی را می بیند که قیامت او برپا شده و در دل مشاهده می کند که درآن هنگام در حضور پروردگار جبار ایستاده پس چون اینها را تصور نمود مشغول محاسبه نفس خود می شود که گویا آن را به عرصات خوانده اند و در موقف سؤال باز داشته اند» . (1)

و از حضرت امام موسی کاظم علیه السلام مروی است که : «شیعه ما نیست هر که هر روز محاسبه خود را نکند . پس اگر عمل نیک از او سر زده باشد از خدا طلب زیادتی کند . و اگر عمل بدی سرزده باشد توبه و استغفار نماید» . (2)

فصل : عقل ، تاجر راه آخرت

عقل تاجر راه آخرت

بدان که : عقل در بدن آدمی به منزله تاجر راه آخرت است . و سرمایه او عمر است .

و نفس ، معین و یاور اوست در این تجارت . پس آن به جای شریک یا غلام او است که به سرمایه او تجارت می کند . و نفع این تجارت ، تحصیل اخلاق حسنه و صفات فاضله و اعمال صالحه است ، که وسیله رسیدن به نعیم ابدی و سعادت سرمدی است . و نقصان او کسب اوصاف رذیله و ارتکاب معاصی است که باعث وصول درکات جحیم وعذاب الیم است . و موسم این تجارت ، ایام زندگانی است . و بازار آن ، دنیا است .

همچنان که هر تاجری ابتدا با شریک یا غلام خود شرط و پیمان می کند که چه معامله بکند و چه نکند . و به چه قیمت بخرد و به چه قیمت بفروشد . و بعد از