معراج السعاده صفحه 1078

خود غافل ساخته باشد و پیوسته مستغرق ملاحظه جمال و جلال و عظمت بوده باشد .

سوم محاسبه است : بعد از عمل ، همچنان که بنده باید در اول هر روز وقتی را معین سازد از برای شرط عهد با نفس ، همچنین باید در آخر هر روز وقتی را معین کند ازبرای محاسبه ، تا در آن وقت از نفس حساب وصیتهایی را که در اول روز کرده بود و عهدهایی را که گرفته بود بکشد . و حساب جمیع حرکات و سکنات را از آن بجوید .

همچنان که تاجر در آخر هر سالی با شرکای خود حساب می کند . و این امری است که برهر که معتقد روز حساب ، و سالک راه آخرت باشد لازم است .

و در اخبار وارد شده است که : «از برای عاقل باید در شبانه روزی چهار وقت باشد . یک وقت که با پروردگار خود خلوت کند و راز گوید . و یک وقت که در آن حساب نفس خود را کند . و یک وقت که تفکر در عجائب صنع پروردگار نماید . و یک وقت که مشغول ربیت بدن و اکل و شرب باشد» . (1)

و از این جهت بزرگان دین ، و سلف صالحین ، در محاسبه نفس خود نهایت سعی واهتمام را داشته اند ، به نحوی که این را از جمله امور واجبه خود می شمرده اند . و درمحاسبه با نفس خود از پادشاه خشمناک شدیدتر ، و از شریک لئیم بخیل تر و دقیق تربوده اند . و چنین می دانستند که : کسی که محاسبه نفس خود را دقیق تر از محاسبه شریک ، و عامل خود نکند