معراج السعاده صفحه 1079

از اهل تقوی و ورع نیست بلکه یا اعتقاد به روز حساب ندارد ویا احمق است ، زیرا که عاقلی که : اعتقاد به شداید عذاب آن روز و رسوایی و فضیحت و حیا و خجلت آن داشته باشد و بداند که محاسبه نفس در دنیا آن را ساقط می کند یاسبکتر می سازد و چگونه آن را ترک می نماید !

کیفیت محاسبه نفس

مخفی نماند که : کیفیت محاسبه نفس ، آن است که : در وقتی که آخر روز معین کرده بنشیند و نفس خود را مصور سازد و ابتدا محاسبه واجبات را از آن بجوید . پس اگرهمه آنها را درست به جا آورده باشد او را دعا کند و شکر خدا به جا آورد و او راترغیب بر مثل آن نماید . و اگر چیزی از آنها را ترک نموده باشد از او قضای آن رامطالبه کند و به وعده او فریب نخورد که بسیار بد حساب است . و باید دفعه او را بر قضابدارد . و اگر نقصانی در آداب و شرایط آنها باشد تدارک آن را به نافله و امثال آن بکند . و بعد از آن ، حساب معاصی آن را برسد که اگر معصیتی مرتکب نشده باشد شکرخدا را کند و اگر مرتکب شده باشد در مقام نکوهش و عتاب نفس برآید . و آن را به عذاب افکند و زجر کند و تلافی آن را از آن مطالبه کند . و همچنان که در حساب دنیادقت می کند و از حبه و دینار و «قیراط» (1) و نفیر و قطمیر ، تفتیش می نماید و باریک می شود که مغبون نگردد . همچنین باید دقت و تفتیش کند از