معراج السعاده صفحه 1102

است . و حبت به اختیار و کسب ، کم و نادراست ، مثل محبت به احسان و انعام . و بعضی محبت معلم و متعلم را کسبی گرفته اند . وفی الحقیقه ، آن نیز راجع به فطری و طبیعی است . و بعد از آنکه محبت ، طبیعی شداتحادی که میان محب و محبوب است و از مقتضیات محبت است نیز طبیعی خواهد بود .

فصل : هیچ دلی از محبت خالی نیست

بدان که : - همچنان که قدمای اهل حکمت تصریح کرده اند - قوام همه موجودات به محبت منوط ، و انتظام سلسله ممکنات بدان مربوط است . و هیچ دلی نیست که از لمعه محبت در آن نوری نه ، و هیچ سری نیست که از نشاه آن در او شوری نه . نشاط ورقص افلاک از شور «صهبای» (1) محبت است . و مستی و بیهوشی مرکز خاک از «سکر» (2) باده مودت

«بسم الله مجریها و مرسیها» . (3)

ز عشق است آمد شد ماه و مهر*** درنگ زمین و شتاب سپهر

اگر محبت نبودی امهات سفلیه تن به ازدواج آباء علویه ندادی و از مزاوجت ایشان«موالید ثلثه» (4) نزادی . الفت اجزای مرکبات از اثر آن است . و استقرار عناصر اربع ، درمواضع خود به واسطه آن .

سر حب ازلی در همه اشیا ساری است*** ورنه بر گل نزدی بلبل بیدل فریاد

نطفه های قطرات امطار از شوق مرکز بر رحم زمین فرو می رود و بنات نبات ازجنبش محبت سر از «مشیمه» (5) خاک بیرون می کنند .

آتش عشق است کاندر نی فتاد*** جوشش عشق است کاندر می فتاد

جسم خاک از عشق بر افلاک شد*** کوه در رقص

1- 9. مونث اصهب به معنی شراب .
2- 10. مستی .
3- 11. هود (سوره 11) آیه 41 .
4- 12. معدن و نبات و حیوان را موالید ثلاث و افلاک را آباء و عناصر اربعه (هوا ، آتش ، آب و خاک) را امهات گویند . رک : فرهنگ معارف اسلامی ، ج 1 ، ص 6 .
5- 13. بچه دان