معراج السعاده صفحه 115

، عدالتی است که میان زندگان و ذوی الحقوق ایشان است ازاموات ، مثل اینکه قروض مردگان خود را ادا کنند ، و وصیتهای ایشان را به جا آورند وایشان را یاد کنند به تصدق و دعا .

فصل سوم : عدالت سر منشا کمال و سعادت

از آنچه مذکور شد معلوم شد که : نهایت کمال و غایت سعادت ، از برای هر شخصی اتصاف اوست به صفت عدالت ، و میانه روی در جمیع صفات و افعال ظاهره و باطنه ، خواه از اموری باشد که مخصوص ذات او و متعلق به خود او باشد ، یا امری باشد که میان او و دیگری بوده باشد . و نجات در دنیا و آخرت حاصل نمی شود ، مگر به استقامت بر وسط و ثبات بر مرکز .

پس ای جان برادر ! اگر طالب سعادتی ، سعی کن تا جمیع کمالات را جامع باشی ، ودر جمیع امور مختلفه وسط و میانه روی را شعار خود کن . پس ، اول سعی کن که متوسط باشی میان علم و عمل ، و جامع این هر دو مرتبه باشی ، به قدر استطاعت وامکان ، و اکتفا به یکی از این دو مکن ، که هر که اکتفا به یکی نماید از شکنندگان پشت پیغمبر - صلی الله علیه و آله و سلم - خواهد بود ، همچنان که در حدیث سابق گذشت .

و بدان که : علم بی عمل ، وبال و موجب خسران و نکال است . (1)

از جاهل هفتادلغزش را چشم می پوشند ، پیش از آنکه از عالم یکی را در گذرند . (2)

و عمل بی علم زحمت بی فایده است (3) .

زیرا که علم

1- 13. بحار الانوار ، ج 2 ، ص 38 ، ح 63 .
2- 14. بحار الانوار ، ج 2 ، ص 27 ، ح 5 .
3- 15. نهج البلاغه فیض الاسلام ، خطبه 153 ، ص 480