معراج السعاده صفحه 1164

دیگری . و انس ، گاهی خالی از جمیع آلام است و گاهی مخلوط به اضطراب شوق می شود ، زیرا دانستی که : وصول به درک منتهای جمال الهی محال است . پس اگر صاحب انس ، شوق اطلاع بر منتهای جمال از پس پرده های غیب بر دل او غالب شود و به قصور خود ملتفت گرددو نفس او متزلزل شود و آتش شوق او به هیجان آید زمانی مقارن الم خوف می گردد ، زیرا که : چون نظر به صفات جلال و عزت افکند و استغنا و بی نیازی ذو الجلال راملتفت گردد بیم راندن و زوال مشاهده از برای او حاصل می شود .

پس اگر انس غالب شود و از ملاحظه آنچه به آن نرسیده غافل گردد تا از شوق به آن خالی ماند و به خطر راندن ملتفت نشود ، در این وقت ، لذت و بهجت او عظیم ، و طالب عزلت و خلوت و تنهایی می گردد . بلکه بدترین چیزها در نزد او چیزی است که : او را ازتنهایی باز دارد . همچنان که موسی چون خدا با او سخن گفت و کلام خدا را شنید مدتی مدید کلام هر مخلوقی را که می شنید بیهوش می شد . (1)

والد مرحوم حقیر در کتاب «جامع السعادات» از ابو حامد غزالی نقل کرده که : «چون انس دوامی به هم رساند و مستحکم شود و «قلق» (2) شوق ، و خوف بعد او را مشوش ومضطرب نگرداند باعث نوع نازی و انبساطی با خدا می شود . و گاه باشد که در عالم انبساط و ناز ، افعالی و اقوالی صادر شود که در ظاهر خوب نباشد و منکر