معراج السعاده صفحه 1171

هر شخصی نگاه به حال خود کند و به همنشین خود و به نیت خود در عزلت یا در الفت و بر آنچه بر اینها مترتب می شود ازفواید و مفاسد . و اینها را با یکدیگر موازنه نماید . و بسا باشد که : از برای بعضی کناره گیری از همه مردم و عزلت تام ، افضل باشد . و از برای بعضی دیگر آمد و شد با همه کس و الفت تام با ایشان . و از برای دیگری میانه روی و دوری از بعضی والفت با بعضی .

و حاصل آنکه : کسی که از نفس خود مطمئن نباشد که مخالطه با مردم آن را فاسدنسازد و از آمد و شد ایشان اخلاق ردیه از برای او هم نرسد خلوت و تنهایی از برای اوافضل است . بلکه هر که از قدر ضروری از کسب علم و عمل خود فارغ شود لا محاله ابتدا خلوت و تنهایی از برای او افضل است تا نفس خود را به اخلاق حسنه بیاراید و ازمفاسد اختلاط با مردم ایمن شود . و بعد از آن اگر در اختلاط با ایشان فایده ببینداختلاط کند .

و همچنین کسی که به مقام انس با پروردگار رسید و مرتبه استغراق از برای او حاصل شد و هنوز نفس او به مقامی نرسیده که با وجود مخالطه با مردم ، انس و استغراق را ازدست ندهد و آمد و شد با ایشان مانع امر او نشود ، خلوت و عزلت از برای او بهتر ، زیرااز فواید مخالطه با مردم هیچ نیست که با این ، مقاومت تواند کرد .

و به این جهت بود