معراج السعاده صفحه 119

، و سعادت ابد را دریابد .

فصل چهارم : اتصاف مصلح به عدالت

دانستی که : حقیقت عدالت یا لازم آن این است که : عقل که خلیفه خداست غالب شود بر جمیع قوا ، تا هر یکی را به کاری که باید و شاید بدارد ، و نظام مملکت انسانی فاسد نشود . پس ، بر هر انسانی واجب است که سعی و مجاهده کند ، که عقل که حکم حاکم عادل و خلیفه از جانب خداست ، بر قوای او غالب شود ، و اختلاف قوا را بر طرف کند ، و خواهشها و هواهای آنها را بر کنار گذارد ، و همه را به راه راست مستقیم بدارد .

و بدان که کسی که قوه و صفات خود را اصلاح نکرده باشد ، و در مملکت بدن خود عدالت را ظاهر ننموده باشد ، قابلیت اصلاح دیگران و اجرای حکم عدالت درمیان سایر مردمان را ندارد ، نه قابلیت تدبیر منزل خود را دارد ، و نه شایستگی سیاست مردم را ، نه لایق ریاست شهر است و نه سزاوار سروری مملکت .

آری ! کسی که از اصلاح نفس خود عاجز باشد ، چگونه دیگری را اصلاح می نماید ، و چراغی که حوالی خود را روشن نگرداند ، چگونه روشنائی به دورتر می بخشد ؟

طبیبی که باشد و را زرد روی*** از او داروی سرخ روئی مجوی

پس ، هر که قوا و صفات خود را به اصلاح آورد ، و تعدیل در شهر بند نفس خودنمود ، و از طرف افراط و تفریط دوری کرد ، و متابعت هوی و هوس نفس خود راننمود ، و بر جاده وسط ایستاد