معراج السعاده صفحه 1205

را در خود نیابد یا یقین او سست است یا دل او ضعیف ، و مرض جبن بر او مستولی است . و به سبب غلبه اوهام ، مضطرب و لرزان است ، زیرا نفس ضعیف به متابعت و هم ، مضطرب می شود اگر چه دریقین او قصوری نباشد . مثل اضطراب و تشویش او از خوابیدن با میت در قبر یا در خانه تنها یا در یک فراش با وجود اینکه یقین دارد که : بدن او حال جمادی است که هیچ ضرری از آن متمشی نمی شود و نباید از او ترسید . و بسا باشد که عسلی در نهایت صفا درنزد کسی مهیا و آماده باشد دیگری گوید : این عسل به فضله فلان شخص شباهت دارد ، یا به قی کرده فلان کس ، پس کسی که ضعیف النفس باشد طبع او از آن عسل نفرت می کند با وجود اینکه یقین دارد این عسل است و مدخلیتی به فضله یا قی ندارد .

پس گاه است کسی اعتقاد او صحیح و کامل باشد و لیکن به جهت ضعف نفسی که دارد توکل او ناقص و در امور مضطرب می گردد .

پس توکل تمام نمی شود مگر به قوت یقین و قوت نفس هر دو . و به این دو ، سکون و اطمینان دل حاصل می گردد .

و چون این را دانستی بدان که : توکل یکی از منازل راهروان راه سعادت و یکی ازمقامات اهل توحید حضرت رب العزه است و افضل درجات اهل ایمان . بلکه به مقتضای آیات قرآنیه از جمله واجبات بر مؤمنین و مؤمنات است .

چنان که خدای - تعالی -