معراج السعاده صفحه 122

در ازمنه بسیار باقی ماند .

و بعضی از بزرگان دین گفته اند که : «اگر بدانم یک دعای من مستجاب می گردد آن را در حق سلطان می کنم ، که خدا او را به اصلاح آورد ، تا نفع دعای من عام باشد وفایده آن به همه کس برسد» .

و رسیده که : «بدن سلطان عادل در قبر از هم نمی ریزد» .

و مخفی نماند که : آنچه در اینجا مذکور شد ، عدالت به معنی اعم است ، و اماعدالت به معنی اخص که مقابل ظلم است ، و اغلب که در مورد سلاطین و حکام مذکور می شود مراد آن است ، که بعد از این در مقام چهارم مذکور خواهد شد .

مقام دوم : در بیان معالجه اخلاق ذمیمه که متعلق است به قوه عاقله

در بیان معالجه اخلاق ذمیمه که متعلق است به قوه عاقله

دانستی که : اجناس رذایل متعلقه به آن قوه ، دو تا است : یکی ، در طرف افراط ، ودیگری ، در طرف تفریط . و در تحت آنها انواعی چند است ، و ما اول دو جنس را با ضدآنها که حد وسط است بیان می کنیم ، و بعد از آن شرح انواع را می نمائیم ، و همچنین درسایر مقامات آینده . پس ، در این مقام دو مطلب است :

مطلب اول : در بیان دو جنس رذیله و ضد آنها

معالجه جربزه و جهل و تحصیل ضد آنها

اما دو جنس رذیله ، پس :

اول : «جربزه» است ، که باعث خروج از حد اعتدال است و در فکر ، و موجب آن است که ذهن به جائی نایستد ، بلکه پیوسته در ابداع شبهات و استخراج امور دقیقه ، غیر مطابق واقع باشد ، و از حد لایق تجاوز کند و بر حق قرار نگیرد . و بسا باشد که در مباحث عقلیه و علوم الهیه