معراج السعاده صفحه 1222

شاد و خرم بودن . و به مقتضای آن شادی عمل کردن . به این معنی که :

خیر منعم را در دل گرفتن و حمد او را کردن و نعمت را به مصرفی که اوراضی باشد رسانیدن .

پس شکر منعم حقیقی ، که حضرت آفریدگار و مقصود از بیان است آن است که همه نعمتها را از او دانی . و او را منعم و ولی خود شناسی . و همه وسائط را مسخر ومقهور او یقین داشته باشی . و اگر کسی دیگر با تو نیکی کند چنین دانی که : خدای - تعالی - دل او را مسخر فرموده که به آن نیکی اقدام نموده و او را خواهی نخواهی بر این داشته . و کسی که این را فهمید و اعتقاد کرد ، یک رکن شکر را به جا آورده . بلکه بسا باشد که : همین را شکر گویند . و این «شکر قلبی» است .

همچنان که مروی است که : «موسی علیه السلام در مناجات گفت : الهی ! آدم را به ید قدرت خود آفریدی و او را در بهشت خود جای دادی و حوا را به او تزویج نمودی چگونه شکر تو را کرد ؟ خدای - تعالی - فرمود که : دانست اینها از من است» . (1)

و رکن دیگر شکر خدا آن است که : به نعمتهای الهی که به او عطا کرده شاد و خرم باشد ، اما نه از این راه که : باعث لذت و کامرانی او در دنیاست ، بلکه از این راه که : به واسطه آنها می تواند تحصیل رضای منعم را