معراج السعاده صفحه 1230

مکروه و خلاف رضای او است تا متمکن از ادای شکر و ترک کفران بوده باشد .

و از برای شناختن اینها دو راه است : یکی عقل . و دیگری شرع . و لیکن عقل ، اگر چه تواند بعضی حکمتها و مصالح را از بعضی موجودات درک کند و همان حکمتهامقصود از خلق آنها ، و استعمال آنها در آن حکمتها محبوب الهی است ، اما آن را راه شناختن حکمتهای هر چیزی و جمیع حکمتها نیست ، زیرا جمیع اجزاء عالم ، از آسمان و ستارگان و حرکات و اتصالات آنها و عناصر اربع ، از : آتش و هوا و خاک و آب ودریاها و کوهها و باد و باران و معادن و حیوانات و نباتات ، و بالجمله هر ذره از ذرات عالم ، خالی نیست از حکمتهای بی شمار و مصالح بسیار . و بعضی از حکمتهای قلیلی ازآنها ظاهر و روشن است که هر کس اندک عقلی داشته باشد می فهمد . و بعضی دیگرخفی است که هر کس درک آن را نمی کند .

و لیکن ارباب علم ، و اهل تفکر در خلق سماوات و ارضین می توانند آنها را فهمید .

اکثر آنها اموری است که به جز خالق آنها کسی راه به فهمیدن آنها ندارد . پس راهی که به آن توان جمیع محبوبات الهی و مکروهات او را یافت و به واسطه آن به مرتبه شاکران رسید و از کفران رهایی یافت طریقه شرع مقدس است ، زیرا آنچه جمیع رضای الهی درآن یا خلاف رضای او است بیان کرده . و از اولی ، به واجبات و مستحبات تعبیر کرده .