معراج السعاده صفحه 1236

لذات عالم آخرت است .

یعنی : لذت مشاهده جمال الهی و سعادت لقای او و سایر لذات بهشت از : بقایی که فناندارد . و شادی ای که غم با آن نیست . و علمی که جهل پیرامون آن نمی گردد . و غنایی که فقر از پی ندارد . و غیر اینها از آنچه هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و به هیچ خاطری خطور نکرده . و این نوع ، نعمت حقیقی و لذت واقعی است .

و از این جهت حضرت پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود که : «عیشی نیست مگر عیش آخرت» . (1)

دوم آنکه : وسیله خیر و لذتی دیگر می شود ، خواه به خودی خود هم مطلوب باشدیا نه . و آن بر چهار قسم است :

قسم اول : اخلاق فاضله و صفات حسنه ، - که در این کتاب مذکورند - و جامع همه چهار صفت ، علم و عفت و شجاعت و عدالت است . - چنانکه در اوایل کتاب مذکور شد - . و آنها با وجود اینکه خود ، موجب لذت و بهجت اند وسیله رسیدن به لذات حقیقیه اخرویه نیز هستند . و خود این اخلاق و صفات ، لذیذاند در دنیا و آخرت .

و نافع اند در هر دو عالم . و باعث راحت اند در هر دو سرای . و مستحسن انددر جمیع احوال .

و ضد آنها که صفات بد باشد مضر و موجب المند در هر دو نشاه . و این قسم ازنعمت ، نعمت است در دنیا و آخرت . و ادراک آن مخصوص به انسان است ، به