معراج السعاده صفحه 124

از : خالی بودن نفس از علم ، و اتصاف آن به جهل ، بدون اینکه هم چنین داند که می داند ، یعنی بر اومشتبه نشده باشد ، و اعتقاد دانستن را نداشته باشد . و در ابتدای امر ، این صفت ذموم نیست بلکه ممدوح است ، زیرا که آدمی تا به جهل خود بر نخورد و نداند که نمی دانددر صدد تحصیل علم بر نمی آید . بلی باقی بودن بر این مقام و ماندن بر جهل و ثبات برآن ، از رذائل عظیمه است ، که دفع آن لازم و بقای آن از جمله مهلکات است . و کسی که متصف به این صفت باشد باید سعی در ازاله آن کند ، و تامل کند در قبح جهل وحکم عقل به اینکه جاهل ، فی الحقیقه انسان نیست ، و اگر آن را انسان گویند به جهت مشابهت صورت است که با انسان دارد ، زیرا که : انسان در سایر چیزها که بجز علم ودانش است ، از جسمیت و غضب و شهوت و بصر و سمع و صوت و غیر اینها ، با سایرحیوانات شریک است ، و فضیلت انسان بر سایرین ، به علم و معرفت است . پس ، اگر آن رانیز نداشته باشد حیوانی خواهد بود مستقیم القامه . و از این جهت است که : اگر شخصی عامی در مجلس مباحثه علماء و محاورات ایشان بنشیند و از اقوال ایشان چیزی نفهمد ، نسبت به ایشان با چهار پایان فرقی ندارد . و چون این را فهمید تامل کند که چه هلاکتی از این بالاتر ، و چه صفتی از این بدتر که او را از