معراج السعاده صفحه 1242

: دست از برای انسان . و منقار از جهت مرغان . و دهان از برای سایر حیوانات ، - فسبحانه سبحانه جل شانه - . و از برای هر یک از این اعضا ، اسباب بی نهایت و حکمتهای بی غایت است که بیان آنها در قوه احدی نیست .

فصل : حکمتهای نهفته در دانه گندم

عمده آنچه چیزی خوردن بر آن موقوف است غذاهای خوردنی است . و در خلق آنها عجایب بسیار ، و اسباب بی شمار است ، که از حیز شرح بیرون . و اطعمه ای که خداوند رؤوف آفریده عدد آنها از حد و حصر افزون است . و ما همه را می گذاریم ودست به یک دانه گندم می زنیم و اندکی از اسباب و حکمتهای آن را بیان می کنیم .

پس بدان که : حکیم علی الاطلاق ، در دانه گندم قوه ای آفرید که مانند انسان غذای خود را که آب باشد به خود می کشد . پس نمو آن موقوف است بر اینکه : در زمینی باشدکه در آن باشد . و باید زمین سستی باشد که هوا در خلل و فرج آن داخل شود . پس اگرتخم آن را در زمین سخت بریزند سبز نمی شود . و چون نمو آن به هوا موقوف بود و هوابه خودی خود به سوی آن حرکت نمی نمود و در آن نفوذ نمی کرد لهذا باد را آفرید تاهوا را حرکت داده خواهی نخواهی آن را در گیاهها نفوذ دهد . و چون محض همین درنمو آن کافی نبود ، زیرا سرمای مفرط مانع از نمو کامل آن بود لهذا بهار و تابستان را خلق کرد تا به حرارت این دو فصل ، زرع و ثمر نمو نماید .

پس این