معراج السعاده صفحه 125

حدود انسانیت خارج و در زمره بهایم داخل نماید . و بعد از آن تتبع نماید در آیات و اخباری که در مذمت جهل و نادانی رسیده .

و در بعضی از احادیث آن را موجب دخول نار فرموده اند . از حضرت رسول - صلی الله علیه و آله و سلم - مروی است که :

«شش طایفه به جهت شش چیز ، پیش از محاسبه داخل آتش خواهند بود : یکی ازآنها صحرانشینان و سکنه قرا و مواضعی که از اهل علم خالی است به سبب جهل ونادانی که دارند» . (1)

و بعد از اینها متذکر شرافت علم شود و ملاحظه آنچه در فضیلت آن رسیده بنماید - همچنان که بعضی از آن مذکور خواهد شد - ، پس از خواب غفلت بیدار و سعی واجتهاد در دفع جهل خود نماید و جد و جهد در تحصیل علوم ضروریه از اهل آن کند .

حکمت در مقابل جربزه و جهل

اما ضد این دو جنس که حد اعتدال آنها بوده باشد : پس دانستی که آن حکمت است ، که عبارت است از علم به حقایق اشیاء . و شکی نیست که صفت علم ، افضل اوصاف کمال ، و اشرف «نعوت» (2) جمال از برای نفس انسانی است ، بلکه بالاترین صفات ربوبیت است و به واسطه علم ، انسان به شرف جوار رب العالمین می رسد ، و به سبب آن داخل عالم ملائکه مقربین می شود ، حیات ابدی از برای انسان از آن است و سعادت سرمدی از برای این نوع ، به توسط آن عقلیه و نقلیه متطابق ، و جمیع اهل ملل و ادیان متفق اند بر اینکه بدون معرفت و علم محرم حرم انس پروردگار