معراج السعاده صفحه 1303

است الهی و معجونی است آسمانی که مرکب است از اجزای بسیار ، که بعضی از آنها به منزله روح ، و بعضی به مثابه اعضای رئیسه بدن ، و بعضی به منزله سایر اعضا است .

و توضیح این مطلب آن است که : مثلا انسان که حقیقت آن مرکب است از : اجزای معینه . انسان موجود کامل نیست مگر به معنی باطنی ، که روح او است . و اعضای محسوسه که در اندرون او و بعضی دیگر در ظاهرند . و این اعضا مختلف اند :

بعضی از آنها چیزی است که : به نبودن آنها انسان نیز معدوم است و به زوال آنهازندگی نیز زایل می گردد ، مثل دل و جگر و سر و امثال آنها .

و بعضی دیگر از این قبیل است که : آدمی به نبودن آنها نمی میرد و لیکن ظاهرناقص می گردد . و تمامیت انسانیت از او زایل می شود ، مثل دست و پا و چشم و زبان ونحو اینها .

و بعضی دیگر از چیزی است که : به برطرف شدن آنها حسن برطرف می شود وآدمی قبیح منظر می گردد ، چون ابرو و مژه و ریش و گوش .

و بعضی دیگر از آنهاست که تمامیت حسن ، به نبودن آنها برطرف می گردد ، مثل گشادی چشم و سیاهی مو و سرخی رو و نحو اینها .

پس همچنان نماز ، حقیقتی است مرکبه که شریعت مقدسه آن را از امور مختلفه مصور کرده و ما را به فعل آن مامور نموده . و روح آن ، نیت قرب و اخلاص و حضورقلب ، و ارکان آن