معراج السعاده صفحه 1319

او ، و دانستن اینکه : علم او به همه ذرات کائنات و اسرار بندگان محیط است . و یقین داشتن به این مراتب .

دوم : فراغ دل ، و خالی بودن آن از جمیع مشاغل دنیویه و وساوس باطله شیطانیه . وهیچ چیز دل را چنان از نماز غافل نمی کند که افکار فاسده و پریشانی خاطر و غفلت جماعت مؤمنانی که یقین به خدا و عظمت و جلال او دارند در حال نماز نیست مگر به سبب تفرق خاطر و پریشانی فکر .

پس دوای کلی از برای حضور قلب ، دفع این وساوس و خواطر است . و دفع اینهانمی شود مگر به دفع اسباب آنها .

اقسام اسباب مشغولی دل :

قسم اول : امور خارجیه ظاهریه . مثل اینکه : در حال نماز ، چشم ، مشغول دیدن بعضی چیزها می شود . یا گوش ، متوجه شنیدن بعضی آوازها می گردد ، زیرا امثال این امور بسیار می شود که آدمی را مشغول می سازد . و دل را به واسطه اینها به فکرهای دیگر می اندازد . و از فکری به فکری دیگر می رود . و به جایی منتهی نمی شود .

باید قطع این اسباب را نماید ، به این نوع که : در حال نماز ، چشم را بر هم نهد . یا درخانه تاریکی نماز کند . یا نزدیک دیواری بایستد و چیزی که او را مشغول سازد در وقت نماز نزد خود نگذارد . و در موضعی که جمعیت مردم است نماز نکند ، و همچنین درخانه های منقش و عمرات عالیه .

و از این جهت بود که : بسیاری از عبادت کنندگان ، خانه تاریک و کوچکی را اختیارمی کردند