معراج السعاده صفحه 135

زبان اعراض و طعن نگشایدو نسبت غلط به ایشان ندهد و اگر بعد از سعی و جهد مطلبی از ایشان در نظر او صحیح نباشد و خواهد اعتراض نماید بر وجهی «مستحسن» و عبارتی مقرون به ادب آن را ادانماید .

پنجم آنکه : نفس خود را از اخلاق رذیله و اوصاف ذمیمه پاک کند ، زیرا که مادامی که «لوح» نفس از نقوش باطله پاک نشود انوار علوم بر او نتابد ، و تا آئینه دل اززنگ صفات رذیله پرداخته و پاک نگردد صور علمیه در آن عکس نیندازد .

آداب تعلیم

و اما آداب تعلیم ، آن نیز چند چیز است :

اول آنکه : معلم ، در تعلیم ، قصد تقرب به خدا داشته باشد و غرض او از درس گفتن جاه و ریاست و بزرگی و شهرت ، و مقصودش مجمع آرائی و خودنمائی نباشد ، وطمع وظیفه سلطان (1) یا مال دیگران او را به تعلیم نداشته باشد ، بلکه منظور او به غیر ازارشاد و احیای دلهای مرده و رسیدن به ثوابهای پروردگار ، دیگر چیزی نباشد .

و شکی نیست هر که کسی را تعلیم نماید شریک خواهد بود در ثواب تعلیم آن کس دیگری را و در ثواب تعلیم آن دیگر غیر او و همچنین الی «غیر النهایه» . پس به سبب یک تعلیم به ثوابهای بی نهایت می رسد و ستم باشد که کسی چنین امری را «مشوب» . به نیتی کند که همه از دستش به در رود .

دوم آنکه : بر متعلم ، مهربان و مشفق باشد و خیرخواهی او را ملاحظه نماید و او رانصیحتهای مشفقانه گوید و