معراج السعاده صفحه 1365

جوارح و اعضا به جهت خدا در اعمال شاقه ومداومت به یاد خدا و متوجه ساختن دل به او .

از این جهت خدای - تعالی - قرار عباداتی را فرمود که متضمن این امور هستند ، زیرابعضی از عبادات ، بذل مال است در راه خدا که باعث دل کندگی از متاع دنیوی می گردد ، چون : زکوه و خمس و صدقات . و بعضی متضمن ترک شهوات و لذات است ، چون : روزه . و بعضی دیگر مشتمل بر یاد خدا و متوجه ساختن دل به او و صرف کردن اعضا درعبادت او است ، چون : نماز . و از میان عبادات ، حج مشتمل بر همه این امور است بازیادتی ، زیرا در آن است ترک وطن و مشقت بدن و بذل مال و قطع آمال و تحمل مشقت و تجدید میثاق الهی و طواف و دعا و نماز .

یا اشتمال آن به اموری است که : مردمان به آنها انس نگرفته اند و عقول ، سر آنها رانمی فهمند ، مثل : زدن سنگریزه ، و «هروله» میان صفا و مروه ، زیرا به امثال این اعمال کمال بندگی ، و غایت ذلت و خواری ظاهر می شود . زیرا که : سایر عبادات ، اعمالی هستندکه : بسیاری از عقول ، علت آنها را می فهمند و به این جهت طبع را به آنها انس ، و نفس رامیل حاصل می گردد .

و اما بعضی از اعمال حج ، اموری است که : عقول امثال ما را راهی به فهمیدن سر آنهانیست . پس به جا آوردن آنها نیست مگر به جهت محض اطاعت امر